تیمور آمار - دانشیار گروه جغرافیا ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
رضا صمیمی - دکتری جغرافیاوبرنامه ریزی روستایی

نقد نشانگر پویایی در عرصه های علمی است و علم جغرافیا نیزبعنوان یک علم ریشه دار بویژه بعد از سال 3291 با نقد انس گرفته ووجود بسترهای انتقادی را الهام بخش پیشرفت نظریه های علمی و دگرگونی در روشهای موجود می داند.اگر صف بندی روشهای علمی در جغرافیا را متاثر از دیدگاههای هارتشورن و شیفر و در قالب استثنا گرایی و مکتب علم فضایی بدانیم،گرایشات موجود در روشهای تحلیل در این علم را نیز می بایست در دو مقوله کمی و کیفی دنبال نمائیم.این پژوهش به آسیب شناسی روشهای کمی در جغرافیای معاصر ایران می پردازد و برای مصادیق این آسیبها تحلیل محتوای مقالات را در سه مجله علمی-پژوهشی داخلی را دستمایه این بررسی قرار داده است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش با استفاده از منابع اسنادی و بهره گیری از محتوای مقالات فصلنامه های پژوهشهای جغرافیای انسانی چشم اندازجغرافیایی و فضای جغرافیایی بدست آمده است. دادهها با استفاده از اطلاعات مستخرج از این مجلات و تطبیق محتوای این پژوهشها با مفاهیم،محورها و رسالتهای جغرافیدانان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج این پژوهش نشان داد که در92/6درصد از تحقیقات شیوه گردآوری اطلاعات بصورت میدانی و در64/7 درصد از انها تکنیک پرسشنامه بعنوان شیوه غالب مورد استفاده قرار گرفته است.در بین سوالات اساسی جغرافیا هنوز پیگیری چیستی و کجایی پدیده ها غلبه دارد و در 79/3درصد مقالات شیوه کمی در تحلیل پدیده هاغلبه داشته که در بخشی از آنها جهت اثبات بین متغیرها نیازی به همبستگی و تحلیل رگرسیونی وجود نداشته است و بالاخره اینکه در مقالات مورد بررسی این پژوهش دغدغه های جغرافیای مدرن کمتردیده شد بطوریکه تنها 18 درصد از پژوهشها به مسائلی چون نظریه ای اجتماعی اقتصاد سیاسی ونظریه های فرهنگی پرداخته اند که تا حدی بر محافظه کار بودن پژوهشهای جغرافیایی ایران شهادت می دهد.

روش شناسی،مطالعات جغرافیا،کمی گرایی،جغرافیای انتقادی