عیسی ابراهیم زاده - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری– منطقه ای دانشگاه سیستان و بلوچستان
محمد زارع - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه سیستان و بلوچستان

امروزه صاحب نظران و اندیشمندان حوزه های برنامه ریزی شهری و نهادهای مدیریتی شهر معتقدندکه کاهش و حل مشکلاتی که گریبانگیر شهرها شده است، با نگاه صرف تحکم گرایی و برنامه ریزی ازبالا به پایین که عمدتاً در قالب طرح های فیزیکی و کالبدی ارائه می شود، قابل انجام نیست، بلکه رفعمشکلات شهر در گرو توجه به مردم، خصوصیات و توانمندی های آنان و همچنین تأکید ویژه به روندبرنامه ریزی از پایین به بالا در محیط های شهری است. سرمایه ی اجتماعی یکی از خصوصیات ارزشمندمردم است و از متغیرهای اصلی آن، میزان آگاهی و اعتماد اجتماعی است. در این پژوهش به ارزیابی وسنجش این مهم به روش توصیفی- تحلیلی اقدام شده است. بدین منظور داده ها و اطلاعات موردنیاز از میان جامعه ی آماری (179574 نفر جمعیت منطقه 3 شهر زاهدان) با استفاده از پرسشنامه (از میان320 نفر نمونه ی آماری براساس فرمول کوکران) جمع آوری شد. نتایجی که پس از تجزیه و تحلیل های کمی و کیفی (با بهره گیری از طیف لیکرت SPSS، آزمون T تک نمونه ای) بدست آمد بیانگر آن است که شهروندان منطقه ی 3 زاهدان از نظر میزان «آگاهی عمومی» در وضعیت بالاتر از حد متوسط (براساس طیف 5 گزینهای لیکرت عدد 3 حد متوسط در نظر گرفته شده است) قرار دارند و ازنظر «میزان اعتماد به نهادهای اجرایی»، این نسبت از حد متوسط پایینتر است و نشان از اعتماد پایین مردم به نهادها و دستگاههای اجرایی دارد. اینک هرچند شهروندان منطقه ی 3 شهر زاهدان از نظرمیزان آگاهی (اجتماعی، اقتصادی و سیاسی) در وضعیت مطلوبی به سر می برند، از نظر میزان اعتماد بهمسئولان اجرایی و مدیریتی شهر اعتماد کمی دارند. بنابراین برنامه ریزان و مسئولان شهری باید بیشاز پیش به این مهم توجه نموده و با بهبود روشها و تجدیدنظر درعملکردها، اعتماد اجتماعیشهروندان را جلب کنند تا با مشارکت آنها، کارکردهای شهری را ارتقا بخشند.

سرمایه اجتماعی، آگاهی و اعتماد اجتماعی، برنامه ریزی مشارکتی، منطقه 3 شهر زاهدان