مریم شفقی - استادیار گروه زبان روسی،دانشگاه علامه طباطبایی،تهران، ایران
احمد تمیم داری - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه علامه طباطبایی،تهران، ایران

در این مقاله به موضوع اصطلاحات و تعبیرات با مفهوم «بیهوده سپری کردن وقت» و «سرگرم امور عبث بودن» نزد مردم ایران و روسیه پرداخته شده است. روشن است که بیهودگی در زبان و فرهنگ هر i دو ملت ناپسندیده است. hاحصطلاحات، عیارات و ضربالمثلی هایی را که دلالت بر این معنا دارند، در دوگروه بزرگ انجام کار بیهوده که باسختی همراه نباشد و انجام کار بیهوده که رنج و زحمت بسیار برای فاعل آن به همراه داشته باشد، تقسیم کردهایم. در پارهای از این عبارات مانند «مگسی شمردن» در زبان روسی و «مگس پراندن» در زبان فارسی شباهت در اندیشه و ذهنیت هر دو ملت مشاهده می شود و در پارهای چون «مثل سنجاب دویدن در چرخ» در زبان روسی و «مثل اسباب عصیاری» در ادبیات فارسی، هرچند هر دو بر یک معنا دلالت دارند، اما در آنها پیرنگهای فرهنگی متفاوتی مشاهده می شود. در برخی از این اصطلاحات در محیط کلامی روسی، اسطورههای یونانی مانند «سیزیف» وارد شده است. اشعار شاعران ایرانی و ادبیات کلاسیک مانند داستانهای کلیله و دمنه در فارسی و افسانههای کریلوف در روسی در شکل گیری این اصطلاحات و تعبیرات در دو زبان مورد بررسی، نقش بسزایی داشتهاند. هدف این پژوهشی، دریافت معانی مشترکی است که از طریق خسربالمثلها القا می شود و نیز درک عناصر مهم زبانی که بخشی از فرهنگ مشترک را تشکیل میدهند و دریافتن اینکه آیا معانی مشترک و احیاناً کاربرد الفاظ و ابزارها و مصالح و مواد زبانی، برای بیان معانی مشترک در این دسته از اصطلاحات، مثلها و ضرب المثلها محصیلاقی دارد یا نه؟

اصطلاحات و تعییرات، ذهنیت، کار بیهوده، زبان روسی، زبان فارسی