مریم شفقی - استادیار زبان روسی، دانشگاه علامه طباطبایی،تهران، ایران
احمد تمیم داری - استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی،تهران، ایران

سبک کلامی «توبه» در کنش گفتاری معذرت خواهی جای میگیرد. معذرتخواهی در مقابل بالاترین مقام در سلسله مراتب مذهبی را توبه میخوانند. هدف از پژوهش حاضر، شناخت ابزار زبانی است که در دو زبان فارسی و روسی برای بیان توبه به کار میرود. در این راه کوشیدهایم شباهتها و تفاوتهای زبانی در توبه را که موجب تفاوت در این سبک کلامی در دو زبان مورد بررسی میشود، دریابیم. روش تحقیق بر پایهٔ زبان شناسی مقابله ای استوار است. در ماحصل پژوهش مشخص گردید در هر دو محیط کلامی، گویشوران برای خطاب خداوند از ضمیر «تو» استفاده میکنند. همچنین معنای ساختار امری در فرمولهای توبه، نه «دستور»، بلکه «درخواست» است و در بردارندهٔ خواهش و تمنا از مخاطب می باشد. در هر دو زبان برای بیان توبه از صورت امری مفرد استفاده می شود؛ مانند !IIPOCThtt (بخش) در زبان روسی و در کنار در زبان فارسی، ویژگی این سبک کلامی در زبان فارسی آن است که برخی از این صورت ها از زبان عربی عاریه گرفته شدهاند: استغفرالته و العفو علاوه بر صورت امری مفرد در زبان فارسی از این صورت های قرضی نیز که صورت های صرفی فعل هستند و نیز صورت شبه جملهٔ خلایا تو به تو به! برای بیان توبه استفاده می شود؛ درحالی که هیچیک از این ساختارهای دستوری در زبان روسی به کار نمی روند.

کنش گفتاری معذرتخواهی، مخاطب خداوند، ابزار زبانی، زبان روسی، زبان فارسی