زهرا مهابادی - مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
علی مهابادی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پلی تکنیک میلان

امروزه درایران باافزایش سریع جمعیت وگسترش شهرنشینی مواجه هستیم؛ شهراصفهان نیزازاین تحولات مصون نمانده وجمعیت آن درسی سال اخیرنزدیک به سه برابرشده است. وقتی پاسخ به تغییرات، فرآیندی آهسته وتدریجی باشد، توسعهکالبدی جدیددردرون ساختار موجودشهرانطباق پذیرترخواهدبود، امااگرسریع ودرمقیاس کلان باشد، بسیاردشواراست که توسعهجدیددرزمینهتاریخی شهرجاگیرد. بعلاوه بسبب نسبت بالای ارزش زمین به ارزش ساختمان برای سرمایه گذاربسیاربه صرفه تراست که بجای تعمیرونگهداری ازساختمانهای قدیمی وباهویت، آنها را تخریب کرده وبجای آنهاساختمانهایی با تراکم بالا بسازد که بی هویت هستند و باعث عدم رضایت مردم از محیط های شهری می شوند. دراین شرایط کنترل ساخت وسازدرشهرها به وسیله ضوابط ومقررات ضرورت پیدامیکنداما همانطور که ازظاهرامرپیداست، ضوابط ومقررات موجود نتوانسته بنحودرستی اعمال وظیفه کندوماشاهدنابودی تدریجی هویت شهرهایمان هستیم. باتوجه به این مسائل، ضرورت روشی برای تدوین ضوابط ومقررات شهرسازی که نهایتاً بعنوان ابزاری کارآمدبرای سامان بخشی فرم کالبدی شهرهامعرفی شود، احساس می شود. دردنیای امروز، روش کدهایفرممحور بعنوان تکامل یافتهترین روش برای ضابطهمندسازی شهرها مطرح است. همچنین این روش بخاطر رویکردزمینهگرایی که داردواهمیتی که به گونهبندی فرمکالبدی شهرها میدهد، میتواند بعنوان روش مناسبی برای تدوین ضوابط ومقررات شهرسازی بکاررود. بنابراین این مقاله باهدف تبیین مفاهیم مربوط به کدهایفرممحورونحوه بومیسازی آن برای شرایط شهرهای ایران؛ این سوال رامطرح میکندکه چگونه میتوان ازکدهایفرممحوربرای ضابطهمندسازی شهرهایایران بهرهبرد؟ دراین راستابااستفاده ازروش تحقیق توصیفی-تحلیلی وشیوهمرورمتون واسنادکتابخانهای، کدهای فرم محورواصول مربوط به آن تشریح میشود. سپس باشیوه پیمایش وبرداشت کالبدی، مشخصات وویژگیهای بافتحدودمطالعاتیبررسی شده وشاخصهایمناسب برای شناسایی گونههایساختمانی منطبق باشرایطمحلی درمنطقه 1شهراصفهان تبیین میشود. درمرحله بعدبابکارگیری روش تحلیلخوشهای بهمراه نرم افزار SPSS ، گونههای ساختمانی درحدودمطلعاتی تعیین شده وبعنوان مبنایی برای تدوین کدهایفرممحورمعرفی میگردد. مطابق نتایج حاصل ازمقاله، عناصروشاخصهای توصیفکنندهکدهایفرممحور میتوانند برای تخصیصهای مناسبتروآگاهانهتر براساس اهداف برنامههای توسعهشهری وبراساس شرایط بومی درزمینه مورداعمال ضابطه تجویز شوند. برای تعیین این عناصروتحلیل شدت تغییرات آنها نیزمیتوان ازگونهشناسی عناصرمختلف فضایشهری بهرهگرفت وبرای هرپروژه آنها رامناسبسازی کرد.

کدهای فرم محور- گونه شناسی- تحلیل خوشه ای- شهر اصفهان