رضا بهراملو - استادیار بخش فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان
نادر عباسی - دانشیار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

در این پژوهش، میزان نشت آب در کانال های آبیاری بدون پوشش و رابطه آن با خاک بستر در حوضه آبریز دشت بهار از استان همدان مورد اندازه گیری و ارزیابی قرار گرفته است. برای این منظور ابتدا 1 مورد از کانال های بدون پوشش اصلی انتقال آب در منطقه، انتخاب، مشخصات فنی و هیدرولیکی طرح آنها استخراج، ابعاد هندسی جریان در آنها تعیین و مقادیر تلفات نشت آب به روش حجم ورودی -خروجی در مراحل اولیه، میانی و پایانی فصل زراعی در هریک از آنها اندازه گیری شد. براساس نتایج متوسط تلفات نشت آب در کانال های آبیاری بدون پوشش بین 0/68 تا 3/84 و بطور متوسط 2/38 مترمکعب در متر مربع در روز می باشد. مقادیر متوسط تلفات نشت در مراحل اولیه، میانی و پایانی فصل زراعی بترتیب 2/61، 2/18، 2/35 مترمکعب در متر مربع در روز می باشد. تلفات تبخیر بطور متوسط 0/01 مترمکعب در مترمربع در روز بود که معادل 0/3 درصد از تلفات کل بوده و مابقی تلفات در اثر نشت از بستر و جداره های کانال ها بوده است. رابطه بین مقادیر نشت از بستر کانال های مورد بررسی و درصد ریزدانه خاک بستر(ذراتی با قطر کمتر از 0/075 میلی متر) بصورت (فرمول در متن اصلی مقاله) استخراج و قابل ارایه گردید. مطابق این رابطه اگر مقدار ریزدانه خاک بستر کانال های خاکی منطقه به 35 % افزایش یابد، مقدار نشت از بستر این کانال ها به کمتر از 50 % مقدار کنونی کاهش می یابد

بحران آب، تلفات نشت، کانال های آبیاری بدون پوشش، همدان