فرامرز بریمانی - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران
هادی راستی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان،

سرمایه اجتماعی از عوامل کلیدی در توسعه پایدار سکونتگاههای انسانی به ویژه در مناطق حاشیه ای و مرزی که از لحاظ امنیتی و اقتصادی با چالش های متعددی مواجه هستند، محسوب میشود. مرزهای جنوب شرق کشور نه تنها از این قاعده مستثنی نیستند، بلکه با چالش های بیشتر و بحران زایی دست به گریبان هستند. از این رو، پ ژوهش حاضر تبیین تاثیر محرومیت نسبی بر سرمایه اجتماعی در سکونتگاه های مرزی استان سیستان و بلوچستان را هدف قرار داده است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و همبستگی است. به دلیل گستردگی جامعه آماری، 382 نفر از مردم محلی و 136 نفر مدیر - محلی به روش کوکران از میان شهرستان های میرجاوه، سراوان و زهک به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. داده های تحقیق با روش های آماری SPSS پردازش و تحلیل شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که میزان محرومیت نسبی و میزان سرمایه اجتماعی اندکی بیشتر از حد متوسط به ترتیب با درجه 3.26 و 3.27 است و همبستگی معکوس و بالایی بین سرمایه اجتماعی و محرومیت نسبی -0.840 برقرار است. بدین معنی که افزایش محرومیت نسبی در کاهش سرمایه اجتماعی تا حد بسیار زیادی تاثیر داشته است. این مساله بیانگر آن است که در مناطق مرزی مورد مطالعه به مرزها و مناطق مرزی با رویکرد فرصتزایی و فرصتسازی توجه چندانی نشده است و بیشتر نگاه امنیتی و انتظامی در شیوه مرزداری این منطقه حاکم است. به همین خاطر، عملا معیشت و سایر ابعاد زندگی مرزنشینان در پیوند با امنیت و توسعه منطقه ای و ملی کمتر مورد توجه و تاکید قرار گرفته است.

سرمایه اجتماعی، محرومیت نسبی، سکونتگاه های مرزی، استان سیستان و بلوچستان