علی بیات - عضو هییت علمی دانشکده علوم گروه فیزیک دانشگاه زنجان
سعید مشهدی زاده ملکی - عضو پژوهشکده تغییر اقلیم و گرمایش زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه، زنجان کارشناس ارشد مهندسی نقشه برداری-ژیودزی

دی اکسید نیتروژن از شاخص های مهم آلودگی هوا است که با ابزارهای سنجش آلودگی در سطح زمین و توسط ماهواره ها از فضا به صورت مستمر مورد پایش قرار میگیرد. دی اکسید نیتروژن تاثیر زیادی در سلامتی انسان دارد. دی اکسید نیتروژن جزو گازهای گلخانه ای است که اثر گرمایشی بر روی زور تابشی جو زمین دارد. در این مقاله از داده های سنجنده OMI که بر روی ماهواره Aura قرار دارد، برای بررسی دی اکسید نیتروژن موجود در لایه تروپوسفر بین اکتبر 2004 تا می 2016 استفاده شده است. این سنجنده به صورت روزانه و با تفکیک مکانی 0,25 درجه جو زمین را پایش میکند. نتایج اندازه گیری نشان میدهند که تهران آلوده ترین شهر ایران است. بیشترین (کمترین) مقدار دی اکسید نیتروژن در ماه های سرد (گرم) سال اتفاق میافتد. انحراف معیار برای میانگین ماهانه نشان میدهد که بیشترین تغییرات نیز در فصلهای سرد سال که دارای بارش زیادی است، رخ میدهد. با استفاده از روش تحلیل طیفی کمترین مربعات طیف و روند سالانه داده-های اندازه گیری شده محاسبه شده است. نتایج نشان میدهد که دی اکسید نیتروژن دارای دوره تناوب سالیانه و هارمونیکهای 6، 4 و 3 ماه ه است. همچنین در حضور مولفه های متناوب سری زمانی باقیمانده یک روند افزایشی را در طی دوره داده برداری نشان میدهد.

دی اکسید نیتروژن، تروپوسفر، کیفیت هوا، روند، تهران