علیرضا منصوری - دانشیار فلسفه علم و تکنولوژی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

هدف مقاله حاضر این است که از منظری فلسفی رابطه علوم انسانی و تکنولوژی را تا حد امکان روشن کند. در این مقاله توضیح میدهیم که علوم انسانی دارای دو وجه است: وجهی که علم است، و وجهی که تکنولوژی است. به واسطه این نقش دوگانه تعامل علوم انسانی با تکنولوژی پیچیدهتر از رابطه علوم طبیعی با تکنولوژی است. رابطه وجه تکنولوژیک علوم انسانی با حیطه های مختلف تکنولوژی هم افزایانه است. ولی این رابطه در خصوص رابطه وجه علمی علوم انسانی با تکنولوژیها یک رابطه نامتقارن است؛ یعنی تاثیر تکنولوژیها بر وجه علمی علوم انسانی تاثیری ایجابی است، درحالیکه تاثیر وجه علمی علوم انسانی بر تکنولوژیها بهطور عمده سلبی و نقادانه است؛ نه به این معنا که بگوییم این وجه علمی خدمتی به تکنولوژی نمیکند، بلکه توضیح میدهیم نحوه درست این تاثیرگذاری چگونه است. این تحلیل کمک میکند که توضیح دهیم تکنولوژی چگونه میتواند در سپهر عقلانیت قرار گیرد.

تکنولوژی، علوم انسانی، عقلانیت، عقلانیت نقاد، تکنولوژی انسانی