آرش شکوری - دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار
تیمور امینی راد امینی راد - مرکز تحقیقات آبهای دور- چابهار

خیارهای دریایی جزو مهمترین خارپوستان دریا بشمار می­روند. با وجود اینکه محیط دریایی منبع عظیمی از این موجودات در اختیار ما گذاشته است، متاسفانه به دلیل عدم شناسایی گونه های موجود در آب های جنوبی ایران و همچنین ناآشنایی با  فوائد تغذیه­ای، دارویی و حتی سودآوری ارزی در رابطه با صادرات آنها به عنوان جانورانی فراموش شده تلقی می­شوند. این مطالعه در بخش شرقی خلیج که بدلیل وجود بندر چابهار دارای بیشترین تاثیر انسانی بر اکوسیستم منطقه می­باشد، انجام شده است. نمونه برداری از خیارهای دریایی توسط غواصی به روش اسکوبا در 4 منطقه که با توجه به گشت های مقدماتی  بیشترین احتمال حضور خیارهای دریایی وجود داشت، انجام گرفت. این مناطق عبارتند از اسکله شهید بهشتی، هتل دریایی، اسکله شهید کلانتری و اسکله سپاه. همچنین از خیارهای دریایی و محیط پیرامون آنها عکسبرداری شد. به کمک برخی کلیدهای شناسایی، افراد در محل زندگی خود تا حد امکان شناسایی و برای اطمینان بیشتر در آزمایشگاه به روش مشاهده استخوانچه های پوستی مورد بررسی قرار گرفتند. در خلال یک سال بررسی 7 گونه از خیارهای دریایی مشاهده شد. این گونه ها عبارتند ازStichopus variegatus ، Holothuria leucospilota ،Holothuria hilla، Holothuria arenicola ، Holothuria atra، Holothuria parva ،  Holothuria pervicax. از این میان 6 گونه به جنس  Holothuria و یک گونه به جنس Stichopus تعلق دارد. هر دو جنس جزو راسته Aspidochirotida هستند. بطور کلی گونه Stichopus variegatesنسبت به سایر گونه ها از طول و وزن بیشتری برخودار است. در رتبه بعدی گونه Holothuria leucospilotaقرار دارد. گونه Holothuria hillaنسبت به سایر گونه ها از محدوده طولی بیشتری برخودار است. از نظر حضور گونه ها ایستگاه بهشتی در مرتبه نخست قرار دارد. در طول یکسال مطالعه، 6 گونه در این ایستگاه مشاهده شده است (گونه H. arenicola مشاهده نشد). در ایستگاه سپاه 5 گونه مشاهده شده است (گونه های H. parva و H. pervicax مشاهده نشد). در کلانتری 2 گونه (S. variegatus وH.leucospilota) و در هتل دریایی یک گونه (H. leucospilota) مشاهده شده است.

خارپوستان, خیار دریایی, شناسایی گونه ای, خلیج چابهار