مریم السادات رنجبر - دانشگاه فرهنگیان، اصفهان
بتول علامت ساز - دانشگاه فرهنگیان، اصفهان

قرآن کتاب دینی و مورد اعتقاد همه مسلمانان جهان است که از زمان نزول تاکنون، سرچشمه پاک ترین و عمیق ترین افکار در حوزه های گوناگون فکری، هنری، علمی و ادبی مسلمانان در همه عالم بوده است. قرآن که کتاب حکمت و هدایت است به تعالی انسان ها از خاک تا افلاک نظرداشته و نزولش برای آنست که آدمیزادگان را از حضیض شهوات پست حیوانی به اوج عزت انسانی و آسمانی برساند . معانی و مفاهیم بلند و الهام بخش قرآن کریم در طول چهارده قرن، از جهات مختلف در حیات فردی و اجتماعی مسلمانان تاثیر پنهان و آشکار نهاده است. خصوصا ایرانیان که با پذیرش اسلام، با شور و شوق تمام برای بالندگی و رشد این فرهنگ در زمینه های گوناگون علمی، اعتقادی، اجتماعی و سیاسی، ادبی و ... گام برداشتند و سرمایه های ارزشمند و جاودانی را برجای گذاشتند. یکی از بارزترین نمونه های آن، تاثیرپذیری نویسندگان و گویندگان ماست. قرآن کریم در شکوفایی شعر و ادب فارسی و افزایش زیبایی لفظ و معنای سروده ها بسیار موثر بوده، بطوریکه شاعران در عبارت پردازی، و بیان اندیشه خود از این سرچشمه جوشان بهره ها برده اند که به صور گوناگون در اشعارشان متجلی شده است چنانکه بسیاری از کلامشان را اقتباس، تلمیح، تضمین، تحلیل، اشاره و تمثیل های گوناگون این کتاب مبین تشکیل می دهد. بنابراین فهم و درک بسیاری از اشعار شاعران بزرگ چون فردوسی، سعدی، حافظ، مولوی و دیگران بدون فهم قرآن و تفسیر آن ممکن نیست. زیرا این بزرگان خود اقرار کرده اند که هرچه دارند همه از دولت قرآن است وبه جز قرآنی که اندر سینه دارند ، هیچ چیز به فریاد آنان نمی رسد بنابراین و با توجه به بهره گیری شاعران از آیات قرآنی، این مقاله جستاری گذرا بر میزان بهره وری شعر فارسی از کلام قرآن با توجه به آرایه های ادبی دارد.

قرآن و حدیث، ادب فارسی، تلمیح، اقتباس، ارسال مثل، تضمین