سعید مرادی - کارشناس ارشدرشته حقوق دانشگاه آزاد اسلامی میبد
عبدالرسول دهقانی فیروزآبادی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی میبد

در حقوق جزای ایران اصولا انگیزه تاثیری در تحقق جرم و نوع مجازاتها ندارد، لیکن این اصل کلی در مواردی خاص و برای اجرای هرچه بهتر عدالت و تضمین حقوق و آزادی های فردی با استثنائاتی مواجه شده است، بطوری که قانون گذار در مواردی انگیزه شخص را در ارتکاب فعل مجرمانه مستقیم و یا غیرمستقیم در احراز مجرمیت و مسئولیت کیفری دخیل دانسته است. مستقیم از این جهت که در برخی موارد خاص و استثنایی خود قانون گذار صراحتا توجه به انگیزه و اهمیت آن را در تحقق جرم و یا تعیین مجازات، تاکید نموده است و غیرمستقیم از این جهت که امروزه قضات، علی الاصول در چارچوب قانون و به تجویز قانون گذار اختیار کافی جهت تطبیق مجازات با شخصیت مجرمین و از جمله انگیزه مرتکبین در ارتکاب جرم را دارند. سوءنیت خاص یا قصد نتیجه به غایت بلاواسطه رفتار مرتکب نظر دارد،گاهی مقنن برای تحقق جرم نتیجه ای را ملاک و معتبر می داند فرضا در بزه قتل ،ازهاق نفس (کشتن) را شرط لازم می داند،به عنوان مثال در ماده 298 قانون مجازات 1392 آمده است،گر کسی با یک ضربه عمدی، موجب جنایات متعدد بر اعضای مجنی علیه شود، چنانچه همه آنها به طور مشترک موجب قتل او شود و قتل نیز مشمول تعریف جنایات عمدی باشد فقط به قصاص نفس محکوم می شود. لذا علاوه بر قصد فعل مرتکب در انجام رفتار مجرمانه می بایستی در اثر این رفتار نیز قتلی اتقاق افتد.

انگیزه، سونیت، سونیت خاص و مجازات