فاطمه ثقفی - دانشیار دانشکده مدیریت دانشگاه تهران
نسرین دسترنج - استادیار پژوهشکده فناوری اطلاعات، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات
مسعود رضایی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی، دانشکده پردیس البرز، دانشگاه تهران

سازمان های پژوهش محور دولتی برای دستیابی به اهداف خود نیازمند نیروی انسانی متخصص و متعهد هستند. این تعهد در قبال حفظ مالکیت معنوی افراد میسر است. در خصوص حفظ حقوق مالکیت معنوی پدیدآورندگان واقعی در سازمان ها، ساده انگاری شده و معمولا دستورالعمل های مناسبی برای آن تدوین نشده است. لذا محیطی برای افراد سودجو در نقش های سازمانی مختلف پدید آمده که عملکرد پژوهشی سازمان را تحت تاثیر قرار خواهد داد. هدف اصلی از این پژوهش، بررسی آثار امانتداری و حفظ حقوق مالکیت معنوی متخصصین یا پژوهشگران بر روی عملکرد پژوهشی سازمان می باشد. در این تحقیق با توجه به رعایت یا عدم رعایت حقوق توسط پژوهشگر یا سازمان، چهار سناریو ترسیم می شود. سپس با اجرای مطالعه موردی، مخدوش شدن این حق پژوهشگران از دو بعد مورد بررسی قرار می گیرد. در یک بعد 7 دسته ذینفع بررسی می شود و در بعد دوم نقاط قوت، ضعف ، فرصت ها و تهدیدهای هر دسته از ذینفعان از منظر تاثیر گذاری بر پژوهشگر بررسی می شود. یافته ها نشان داده است که عدم رعایت اصول مالکیت معنوی باعث کاهش انگیزه پژوهشگر شده و این امر باعث کاهش منافع تمام ذینفعان اعم از 1)سرمایه گذاران (کارفرما و سازمان)، 2) موضوع پژوهش، 3) تاییدکنندگان (ناظر و مشاور)، 4)جامعه علمی، 5)مخاطبان و کاربران (مشتریان) ، 6) همکاران شده است. رعایت اخلاق پژوهشی امری لازم است. تدوین و بکارگیری مرامنامه پژوهشی و ممیزی آن در فرایند تحقیق، ضامن عملکرد مثبت سازمان و سایر ذینفعان و کاهش هزینه ها خواهد شد.

اخلاق پژوهشی، کدهای رفتاری، مرامنامه پژوهشی، اصل امانت داری، عملکرد سازمانی