بررسی نقش ماهی درهم (ریزه ماهی) در قال یبافی بیرجند

استان خراسان جنوبی، واقع در شرق ایران، بوده و شهرستان بیرجند مرکز این استانمی باشد. از صنایع دستی رایج این منطقه می توان به قالی بافی اشاره نمود. هنری اصیل و گران قدرکه در پشت هر گره و نقش خود هزاران تفکر و سنت را به همراه دارد. از بارزترین ترکیب هایمورد بافت بیرجند نقش ماهی درهم یا در اصطلاح محلی ریزه ماهی است که در میان کلیهنقوش به کار رفته، در شهرستان، بالاترین آمار تولید را به خود اختصاص می دهد و بخشاعظم صادرات قالی منطقه را به خارج از کشور عهده دار است؛ ذکر این امر، ضرورت پرداختبه نقش ریزه ماهی را بیش از پیش، نمایان می سازد. مقاله پیش رو درصدد است با نزدیکشدن به این هدف، گامی هرچند ناچیز، در راستای شناخت و معرفی یکی از تولیدات صادراتیکشور برداشته و مخاطب را با سبقه و پیشینه غنی هنر ایران زمین هرچه بیشتر آشنا سازد.اساس متون قالی ریزه ماهی بیرجند همان گونه که از نامش پیداست، نقش مایه ریزه ماهیاست. نقشی مربع شکل با مرکزیت یک گل هشت پر و دو ماهی تجرید یافته در پیرامونش؛این نقش با تکرار بر متون ریز هماهی نام واگیره ریز هماهی به خود گرفته و در قالب طرح سادهسراسر انواع طرح های ترکیبی لچک ترنج دار دایره (خورشیدی)، بیضی و لوزی؛ کف ساده وقالی دایره زیبایی خاصی به قالی های ریزه ماهی بیرجند بخشیده است. از این میان، امروزه،قالی ریزه ماهی خورشیدی به عنوان طرحی مورد پسند بازارهای داخل و خارج کشور بالاترینآمار تولید را به خود اختصاص می دهد. حال سوال مورد بحث در اینجا این است که نقش ریزهماهی یا همان ماهی درهم چیست و کاربرد آن در قالی بافی بیرجند چگونه است روش مورداستفاده در این تحقیق تحلیلی-توصیفی بوده و همچنین پژوهش پیش رو، پژوهشی کاربردی(به ویژه در زمینه آموزش نقوش قالی بافی) است.

کلیدواژه ها:

صنایع دستی ، قالی بافی ، نقوش سنتی ، نقش مایه ماهی درهم (ریز هماهی)