ابعاد مسئله کمال نفس ناطقه در فلسفه ابن سینا و تحلیل انتقادی آن

از موضوعات اساسی فلسفه ابن ­سینا نفس­ شناسی است. او ذیل مفهوم نفس به طرح دیدگاه خود در باب کمال انسان پرداخته است. این نوشتار به این پرسش می­ پردازد که کمال نهایی نفس ناطقه نزد ابن ­سینا چیست و چه انتقاداتی به نظریه وی وارد است آیا دیدگاه ابن­ سینا می ­تواند پاسخگوی سوال امروز ما در باب کمال نفس باشد به نظر ابن ­سینا کمال نفس کمالی عقلی است و با حصول مرتبه عقل مستفاد حاصل می ­شود؛ بنابراین تکامل نفس در ناحیه عقل نظری است و عقل عملی تنها جنبه مقدمه ­ای و زمینه­ سازی دارد. دیدگاه ابن سینا در سرتاسر تفکر فلاسفه اسلامی سریان داشته و پس از وی توسط ملاصدرا نقادی شده است. وی نظریه ابن ­سینا را نقد و بازسازی کرده اما درنهایت در همان محدوده باقی ­مانده است. به نظر می­ رسد مشکل اساسی دیدگاه ابن­ سینا تفکیک شئون نفس و عدم توجه به مدخلیت اساسی عمل ارادی و جنبه­ های مادی و بدنی و مخصوصا مسائل ناشی از حیات اجتماعی و سیاسی در امر تکامل نفس است.

کلیدواژه ها:

ابن سینا ، نفس ، کمال نفس ، عقل نظری ، عقل عملی ، اراده