آینده شناسی و تحلیل وضعیت نهایی بخش اقتصادی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) مبتنی بر نظریه بازی

شناخت صحیح نسبت به آینده رخدادها و وقایع در حوزه مسائل راهبردی، یکی از دغدغه های اصلی مسئولان هر کشور است. بدین منظور روش های بسیاری تبیین شده که مشهورترین آنها به منظور پیش بینی وضعیت بهینه بازیگران در یک تعامل چندجانبه ، نظریه بازی است. نظریه بازی اولا شامل اصولی کلی برای مدل سازی است و ثانیا دارای روش های متعدد (راهبرد) برای تحلیل فرایند بازی و حصول پاسخ نهایی آن است. یکی از شاخص ترین مسائل راهبردی جمهوری اسلامی. ایران که در سطح بین الملل به عنوان مهم ترین موضوع چندجانبه سال های اخیر مطرح شده است، برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است که درنهایت با خروج امریکا، به شکست انجامید و منافع اقتصادی ایران تامین نشد. حال پرسش این است که آیا توافق برجام می توانست مطالبات ایران و سایر بازیگران را به صورت هم زمان تامین کند آیا خروج امریکا از برجام صرفا به دلیل تغییر حزب حاکم بود یا از ابتدا این چنین برنامه ریزی شده بود با تحلیل و بررسی بخش اقتصادی برجام توسط نظریه بازی، اثبات شد که آینده این توافق ازمنظر راهبرد غالب و بهینه پارتو فاقد پاسخ بوده، با تحلیل توسط راهبرد تعادلنشدارای دو پاسخ میانه است و براساس راهبرد حداکثر رفاه اجتماعی، حائز پاسخ بهینه (بهینگی ازمنظر ریاضی) است. درنهایت با اشتراک پاسخ ها اثبات شد که بخش اقتصادی برجام، حتی با روش های تحلیلی نظریه بازی نیز از ابتدا دارای پاسخ نبوده و عامل شکست آن نیز امریکاست. ازاین رو، برای حصول توافق، حتما یکی از بازیگران باید نسبت به مطالبات و ترجیحات خود عقب نشینی نماید.

کلیدواژه ها:

نظریه بازی ، راهبرد غالب ، راهبرد تعادل نش ، راهبرد بهینه پارتو ، راهبرد حداکثر رفاه اجتماعی ، برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)