بررسی ارتباط برخی عوامل زیستی و غیر زیستی با رشد ماهی تیلاپیا پرورشی در سیستم های خاکی و بسته

مطالعات آبزی پروری ماهی تیلاپیا در ایران از سال 1387 در مرکز تحقیقات ملی آبزیان آبهای شور آغاز و تاکنون پژوهش های متعددی در این زمینه انجام شده است. در مطالعه حاضر در دوره پرورش سال 1395 عوامل غیرزیستی و زیستی و عملکرد رشد ماهیان تیلاپیا در استخرهای خاکی و حوضچه های پرورش سالنی این مرکز بررسی شد.در استخرهای خاکی، محدوده تغییرات کمینه دمای آب °C 27.5-16.6 و بیشینه آن °C 31-20.5، کمینه دمای هوا °C 27-2 و بیشینه آن °C 48-30 بود. مقدار اکسیژن محلول در ساعات صبح mg/l 10.19-2.11 و در ساعات بعد از ظهر mg/l 14.64-7.06، pH آب در ساعات صبح 10.9-8.97 و در ساعات بعد از ظهر 13-9.04 ثبت شد. در طول دوره پرورش، عمق شفافیت آب 105-40 سانتیمتر و شوری آب درمحدوده ppt 8.82-7.94 قرار داشت. تراکم یون آمونیوم از کمتر از mg/l 0.05 تا 0.4 تغییر کرد. فراوانی فیتوپلانکتون ها و زیوپلانکتون ها بترتیب 2848-2050 و 269-101 عدد درلیتر بود. فیتوپلانکتون های غالب کلروفیت ها و دیاتومه ها و زیوپلانکتون های غالب روتیفرها بودند. فراوانی ماکروبنتوزها در رسوبات 3467-558 عدد در مترمربع و گروه غالب شیرونومیدها بودند. همبستگی دوطرفه کمی Pearson نشان داد بین مقدار pH با تراکم یون آمونیوم، اندازه طول و وزن بدن ماهیان با یکدیگر و نیز مقدار pH، و همچنین دمای آب با اندازه طول کل بدن ماهیان همبستگی مستقیم معنی دار وجود داشت. همبستگی بین مقدار اکسیژن محلول با دما و pH معنی دار و معکوس بود (0.05p<). ضریب تبدیل غذایی در استخرهای 4 و 12 بترتیب 0.89 و 2.2 بدست آمد. در انتهای دوره پرورش میانگین وزن ماهیان این استخرها بترتیب 107.1±483.12 و 73.71 ±206.75 گرم و اختلاف آنها معنی دار (0.001p<) بود. عملکرد رشد ماهیان تیلاپیا در استخر 4 مطلوب تر بود که باتوجه به تک جنس بودن ماهیان این استخر مورد انتظار است. درحوضچه های سالنی، دمای آب درمحدوده °C 29-24، کمینه دمای هوا °C 30-16 و بیشینه آن °C 43-30 بود. مقدار اکسیژن محلول درمحدوده mg/l 8.38-1.65، pH آب 9.37-7.25، شوری ppt 7.94-7.7 و تراکم آمونیوم mg/l 0.5-0.16 تغییر کرد. ضریب تبدیل غذایی در حوضچه ها با تراکم 3m/60 و 3m/120 بترتیب 0.97 و 1.3، و میانگین وزن ماهیان در انتهای دوره بترتیب 2.16 86.39±300.92 و 38±150.7 گرم بود که با یکدیگر اختلاف معنی دار داشت (0.001p<). همبستگی دوطرفه کمی Pearson نشان داد بین اندازه طول و وزن بدن ماهیان با یکدیگر، مقدار شوری و pH آب با یکدیگر، و شوری آب با اندازه طول و وزن بدن ماهیان همبستگی مستقیم معنی دار وجود داشت. همبستگی بین مقدار اکسیژن محلول با دما و pH و اندازه طول کل بدن ماهیان معکوس و معنی دار بود. در حوضچه های با تراکم 3m/60 بدلیل تراکم کمتر ماهیان عملکرد رشد مطلوب تر بود.پرورش تیلاپیا در استخرهای خاکی شیوه رایج پرورش این ماهی است اما دمای زیاد و وزش باد موجب تبخیر شدید حجم زیادی از آب می شود که بدلیل محدودیت منابع آب بویژه در مناطق مرکزی کشور، توصیه نمی شود. در حوضچه های سالنی، باتوجه به منبع زیرزمینی آب مورد و دمای مطلوب آن در طول سال، دو دوره پرورش تیلاپیا در سال امکان پذیر بوده و علاوه بر حفظ آب بدنباال کاهش تبخیر، امکان تولید تیلاپیا با تراکم بیشتر در شرایط کم تعویض و بازگردش وجود دارد، ضمن آنکه با ملاحظات محیط زیستی نیز انطباق بیشتر دارد.کلمات کلیدی: تیلاپیا، پرورش، عوامل محیطی، استخر خاکی روباز، حوضچه سرپوشیده.