بررسی راهکارهای اصلاح و کارآمدسازی آموزش های ضمن خدمت کوتاه مدت کارکنان وزارت جهاد کشاورزی

دوره های آموزش ضمن خدمت جز لاینفک برنامه های توسعه منابع انسانی سازمان های یادگیرنده است. سازمان ها برنامه ریزی بلندمدت، متمرکز، عمیق و فراگیری تدوین می کنند و بطور مستمر نسبت به ارزشیابی و اصلاح و ادامه این برنامه اقدام می نمایند. آموزش ضمن خدمت کوتاه مدت کارکنان در وزارت جهادکشاورزی از جایگاه سازمانی و برنامه ای ویژه ای برخوردارست ولی مسیله اصلی نبود اطلاعات جامع، کامل و بهنگام از کیفیت فرایندهای مختلف نظام آموزش ضمن خدمت کوتاه مدت کارکنان از جمله: "چگونگی طراحی دوره های آموزشی"، "چگونگی انتخاب دوره های آموزشی"، "چگونگی نظارت، ارزشیابی و اصلاح آموزش های ضمن خدمت" و همچنین "وضعیت حوزه سازمانی، مدیریتی، تشکیلاتی آموزش کارکنان" در وزارت جهاد کشاورزی و واحدهای مختلف فنی و تخصصی می باشد. از طرفی، سیاست ها، روش ها و برنامه های عملیاتی شفاف و روشنی که نشات گرفته از نتایج مطالعات میدانی در دسترس مدیران و کارشناسان بهسازی نظام آموزش ضمن خدمت کارکنان وزارت جهادکشاورزی باشد، وجود ندارد. این تحقیق با هدف تعیین موقعیت فعلی عوامل و اجزای یاد شده و راهکارهای انگیزشی تاثیرگذار بر این دوره ها از دیدگاه کارشناسان و مدیران ستادی وزارت جهادکشاورزی انجام شد. با توجه به این که سطوح ستادی نقش اساسی تری در برنامه ریزی ها و تصمیم گیری های آن وزارت دارند، این تحقیق در این حوزه سازمانی انجام شد. راهبرد تحقیق از نوع کمی و کیفی بود. در بخش کیفی از مصاحبه عمیق با تعداد 10 نفر از خبرگان آموزش کارکنان آن وزارت که به روش گلوله برفی انتخاب شدند، بهره برداری شد و در بخش کمی از روش پیمایشی و دو نوع پرسشنامه ویژه "کارشناسان" و "مدیران" استفاده شد. روایی ابزار سنجش با بهره گیری از دیدگاه متخصصین آموزش کارکنان و پایایی آن نیز از طریق محاسبه آلفای کرونباخ تایید شد. جامعه آماری، کارشناسان حوزه ستادی (1075N1=) و مدیران ستادی(280N2=) بودند. حجم نمونه آماری از طریق فرمول کوکران برای گروه کارشناسان (156n1=) و با کاربرد فرمول برآورد کرسی و مورگان برای مدیران (162n2 =) تعیین شد. نمونه آماری با روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک با انتساب متناسب انتخاب شد. یافته ها نشان داد که میزان تاثیر دوره های آموزش کارکنان در بهبود اثربخشی شغلی آنان کمتر از حد متوسط است(64/12 از 20). از طرفی، میزان اهمیت مولفه های «اجرا» و «نظارت، ارزشیابی و اصلاح» دوره های آموزشی در کیفیت این دوره ها بیش از سایر مولفه ها است. همچنین، بین دیدگاه های "کارشناسان" و "مدیران" نسبت به کیفیت دوره های آموزشی اختلاف معنی داری وجود ندارد ولی "محل خدمت" اختلاف معنی داری در دیدگاه ایشان نسبت به کیفیت دوره های آموزشی ایجاد کرده است. نتایج آزمون رگرسیون نیز موید آن بود که متغیر «طراحی دوره های آموزشی» پیش بینی کننده اصلی میزان کیفیت دوره های آموزشی است. همچنین، تفاوت معنی داری بین کارایی و اثربخشی سه گروه دوره آموزشی(عمومی، عقیدتی و تخصصی) در این خصوص وجود ندارد. بین واحدهای مختلف اجرایی نیز در این خصوص اختلاف معنی داری دیده نشده است. بنابر این، میزان تاثیرگذاری شغلی دوره های آموزشی با توجه به هزینه های انسانی و سرمایه ای وزارت جهادکشاورزی با سطح مورد انتظار فاصله دارد. از طرفی، بین "میزان اثرگذاری مقوله های(موضوعات) مورد بررسی در اصلاح و کارآمدسازی نظام آموزش ضمن خدمت کوتاه مدت کارکنان وزارت جهادکشاورزی" و میزان توجه کنونی به این مقوله ها(موضوعات) اختلاف معنی داری وجود دارد. به عبارتی وضعیت فعلی در تمام زمینه ها با آنچه انتظار می رود تفاوت آماری معنی داری در سطح یک درصد دارد. البته در این رابطه بین واحدهای مورد مطالعه تفاوت معنی داری وجود ندارد. مهمترین راهکارهای اصلاح بخش طراحی دوره های آموزشی "توجه به هدفمندی دوره ها برای هر کارمند در طول خدمت" (امتیاز97/21)، "رعایت اصول برنامه ریزی آموزشی مانند: تفکیک محتوای دوره ها با توجه به سطح مدرک، نوع تخصص، تجربیات و رشته شغلی کارکنان، تناسب طول دوره با محتوای آن"(امتیاز 63/18) و سازگاری محتوای دوره با هدف ها و سیاست های واحد اجرایی(امتیاز 46/8) می باشد. از طرفی، اولویت اصلی راهکارهای انگیزشی مشارکت موثر کارکنان در دوره های آموزشی، "توجه شایسته مدیران به اهمیت و ارزش آموزش کارکنان" و "تطبیق محتوای دوره ها با پیشرفت های علمی و تحولات هدف های سازمانی" می باشد.کلمات کلیدی: کیفیت دوره های آموزش ضمن خدمت، راهکارهای انگیزشی، توسعه منابع انسانی، آموزش کارکنان، برنامه ریزی آموزشی، وزارت جهادکشاورزی