بررسی وضعیت کادمیم در خاکهای شالیزاری و گیاه برنج و مقایسه آن با استانداردهای بین المللی

در پروژه حاضر ‮‭10‬ ایستگاه با کشت متراکم برنج در منطقه لنجانات انتخاب و بررسی وضعیت کادمیم در خاک اراضی شالیکاری و گیاه برنج صورت گرفت. در هر ایستگاه 3 مزرعه انتخاب و در آن نمونه برداری خاک و گیاه انجام شد.نمونه های خاک در هر مزرعه در سه تکرار و از عمق ‮‭30‬ سانتیمتری سطح خاک و نمونه های گیاه نیز در هر مزرعه در سه تکرار و از اندام های ساقه، خوشه، برنج سفید و ریشه در پایان فصل رشد تهیه شد. در نمونه های خاک کاتیونها، آنیونها، هدایت الکتریکی، ‭pH ‬، فسفر و غلظت قابل جذب و کل عنصر کادمیم و در نمونه های گیاه برنج درصد ماده خشک و غلظت کادمیم اندازه گیری شد. نتایج نشان داد کادمیم کل در خاک ایستگاه های مورد بررسی دارای دامنه مقادیر ‮‭38-1/93‬/،‮‭1-2/48 1‬/،‮‭2-3/3 1‬/،‮‭65-3/03 2‬/،‮‭38-3/03 1‬/،‮‭93-3/85 1‬/،‮‭75-3/85 1‬/،‮‭93-3/03 2‬/،‮‭2/05 -3/30 1‬ و ‮‭2/36-3/36‬ میکروگرم در گرم به ترتیب برای چمگردان، قلعه قاسم، مینا دشت، سهروفیروزان، اسماعیل ترخان، جوزدان، قلعه سفید، گلستانه، مهدی آباد و نکوآباد بود. کمینه کادمیم قابل جذب به مقدار ‮‭0/04‬ میکروگرم در گرم در قلعه سفید و غلظت بیشینه ‮‭0/20‬ میکروگرم در گرم در چمگردان و کادمیم کل دارای غلظت کمینه ‮‭1/1‬ میکروگرم در گرم در قلعه قاسم و غلظت بیشینه ‮‭3/85‬ میکروگرم در گرم در قلعه سفید و جوزدان بود. با توجه به نتایج و مقایسه آن ها با حدود معمول و بحرانی کادمیم در خاک (به ترتیب برابر ‮‭0/01-2‬ میلی گرم در کیلوگرم و ‮‭3-8‬ میکروگرم در گرم ) و با در نظرگیری میانگین غلظت کادمیم کل نمونه ها، خاک کلیه ایستگاه های مورد بررسی به استثنای قلعه قاسم و چمگردان، ‮‭80‬ درصد ایستگاه ها دارای کادمیم کل فراتر از حد معمول در خاک و ایستگاه های جوزدان، قلعه سفید و نکو آباد (‮‭30‬ درصد ایستگاه ها) دارای خاک باغلظت کادمیم کل در محدوده بحرانی بود. با توجه به نتایج فسفر قابل جذب خاکها و مقایسه آنها با حد بحرانی(‮‭20‬ میکرو گرم در گرم)، کلیه ایستگاهها به استثنای جوزدان و دو ایستگاه بدون داده(مهدی آباد و نکو اباد) یعنی در ‮‭70‬ درصد ایستگاه های مورد بررسی غلظت فسفر قابل جذب فراتر از حد ذکر شده بود و نیازی به افزودن کود فسفره نداشتند (حداقل میانگین فسفر در نمونه های خاک ایستگاه های با فسفر فراتر از حد بحرانی، حدود ‮‭25‬ میلی گرم در کیلوگرم بود). در بررسی غلظت کادمیم در اندام های مختلف گیاه برنج مشخص شد در خوشه ‮‭50‬ درصد ایستگاه ها، در ساقه ‮‭30‬ درصد ایستگاه ها و در برنج سفید ‮‭20‬ درصد ایستگاه ها دارای کمترینغلظت کادمیم بود. همچنین غلظت کادمیم در ریشه در کلیه نمونه ها بالاترین مقدار بود. با توجه به غلظت کادمیم در گیاه و غلظت معمول ‮‭0/1-2/4‬ و غلظت بحرانی ‮‭5-30‬ میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک گیاه و مقایسه داده ها با حدود ذکر شده، مشاهده گردید کلیه نمونه های گیاهی به استثنای ریشه برنج در ایستگاه های نکوآباد، چمگردان، مهدی آباد و قلعه قاسم دارای غلظت کادمیم در محدوده غلظت معمول می باشند. کلمات کلیدی: غلظت معمول، غلظت بحرانی، کادمیم و منطقه لنجانات