گزارش معرفی رقم برنج (لاین ‭2 ‬از توده محلی سرخه لنجان اصفهان)

به منظور انتخاب ژنوتیپ های برنج پرمحصول و دارای سازگاری و پایدار عملکرد مطلوب، از میان توده های محلی استان اصفهان، در سال ،‮‭1367‬ تعداد ‮‭700‬ خوشه از دو توده محلی سرخه و نوگران لنجان جمع آوری و هر خوشه به طور جداگانه کاشته شد. پس از انجام ارزیابی های اولیه مزرعه ای و آزمایشگاهی، تعداد ‮‭234‬ ژنوتیپ که از نظر کمی و کیفی مناسب بودند از میان آن ها انتخاب شد. در سال ‮‭1368‬ ژنوتیپ های انتخابی بر روی خطوط جداگانه کشت و پس از ارزیابی در طول فصل رشد و پس از برداشت و با توجه به خصوصیات کمی و کیفی، تعداد ‮‭98‬ ژنوتیپ از میان آن ها انتخاب شدند. در طی سال های ‮‭1381-83‬ لاینهای برتر انتخابی به همراه ‮‭30‬ لاین و رقم برنج انتخابی از ژرم پلاسم های داخلی و بین المللی به مدت سه سال متوالی مورد بررسی و ارزیابی تکمیلی قرار گرفتند. در سال اول، لاین ها و ارقام برنج، در قالب آزمایش مشاهده ای در منطقه قهدریجان ارزیابی و ‮‭20‬ ژنوتیپ برتر آنها انتخاب شدند. در سال دوم، ژنوتیپ های انتخاب شده، در قالب طرح مشاهده ای در دو منطقه (ونهر و فزوه) کشت و تعداد‮‭10‬ ژنوتیپ برتر آن ها انتخاب گردیدند. در سال سوم، ژنوتیپ های انتخاب شده، به همراه ارقام شاهد زاینده رود و سازندگی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو منطقه (ونهر و دستگرد) مورد ارزیابی تکمیلی قرار گرفتند. براساس نتایج تجزیه واریانس ساده و مرکب، مقایسه میانگین ها، تجزیه پایداری و بررسی های کیفی انجام شده، لاین 2 به عنوان لاین برتر ، شناسایی و انتخاب گردید و جهت بررسی بیشتر در شرایط زارعین در قالب پروژه های تحقیقی- تطبیقی و تحقیقی - ترویجی پیشنهاد شد. در سال ‮‭1385‬ این لاین، به همراه ‮‭13‬ لاین انتخابی از توده های محلی برنج کشور به همراه سه رقم برنج سازندگی، زاینده رود و کوهرنگ به عنوان شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار و به مدت یک سال در قالب طرح تحقیقی- تطبیقی در شهرستان مبارکه از نظر کمی و کیفی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که عملکرد شلتوک این لاین به ترتیب ‮‭5/8‬ و ‮‭5/5‬ درصد نسبت به ارقام شاهد زاینده رود و کوهرنگ بیشتر بود. در سال ‮‭1386‬ لاین مذکور همراه لاین ‮‭829‬ و رقم سازندگی به عنوان شاهد در قالب طرح تحقیقی ترویجی در چهار مزرعه از شالیزارهای حاشیه زاینده رود در شرایط زارعین کشت و بررسی شدند. نتایج نشان داد که قطر ساقه لاین 2 در مقایسه با شاهد و لاین ‮‭829‬ بیشتر بود (تحمل بیشتر در برابر ورس) و عملکرد دانه آن در حد شاهد و بیشتر از لاین ‮‭829‬ بود. پس از اجرای طرح های تحقیقی-تطبیقی و تحقیقی- ترویجی، استقبال کشاورزان منطقه و استان های دیگر باعث شد سطح زیرکشت این رقم به سرعت افزایش یابد. مجموع نتایج بدست آمده نشان می دهند که لاین 2 با منشا توده محلی سرخه لنجان به لحاظ عملکرد دانه بالا(‮‭8500-8000‬ کیلوگرم درهکتار)، سازگاری و پایداری عملکرد، ضریب تبدیل5/%،‮‭67‬ میزان برنج سالم %‮‭58‬ و خرده برنج %،5 آمیلوز 6/%،‮‭21‬ درجه حرارت ژلاتینی شدن 5 و قوام ژل متوسط و همچنین عطر و طعم خوب، پتانسیل لازم جهت معرفی به عنوان یک رقم جدید را دارد. کلمات کلیدی: لنجان، سرخه، نوگوران، ارقام، توده های محلی برنج