بررسی کارایی ترکیبات بیولوژیک و غیرشیمیایی در مدیریت کرم سیب در کرمانشاه

یکی از مهم ترین آفات باغات سیب در استان کرمانشاه کرم سیب ‭Cydia pomonella (L) ‬است که هر ساله خسارت شدیدی را به محصول وارد می کند. در حال حاضر تنها روش مهار جمعیت آفت استفاده ی پر تکرار و غیر اصولی از حشره کش های شیمیایی است. هدف از اجرای این تحقیق در سال ‮‭1390‬ تا ‮‭1391‬ تعیین زمان دقیق کنترل آفت در منطقه و بررسی تعدادی از ترکیبات غیر شیمیایی به منظور جایگزینی آن ها با ترکیبات شیمیایی رایج بود. بدین منظور در 3 باغ انتخاب شده در مناطق عمده کشت سیب استان در 3 ارتفاع ،‮‭1700 1350‬ و ‮‭2000‬ متر از سطح دریا آزمایشاتی انجام شد. پروژه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی روی درختان هم سن و سال با باردهی مناسب انجام شد. تیمارها شامل استفاده از دز توصیه شده حشره کش رایج فوزالن با دز 2 در هزار، محک (عصاره سیر و تنباکو) و باسیلوس تورنجینسیس با دز 3 در هزار و شاهد بدون سمپاشی در 4 تکرار و هر کرت 1 درخت بارده در 3 ارتفاع بود. برای تعیین میزان تاثیر تیمارها، مجموع داده های نمونه گیری های هفتگی از سیب های ریزش یافته زیر درختی (به تفکیک سالم و آلوده) و نمونه های روی درخت آخر فصل جمع آوری شده و مجموع میوه های سالم و آلوده در هر تیمار تعیین گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای آماری ‮‭5.11‬ ‭Excel‬، ‭SPSS ‬و‭MSTAT- C ‬استفاده شد. برای تعیین زمان دقیق عملیات کنترل از تله های فرمونی استفاده شد. نتایج حاصله نشان داد کرم سیب در مناطق دشت با انبوهی بالای آفت در سال 3 نسل دارد. میزان انبوهی جمعیت آفت در نسل دوم بیشتر از نسل های اول و سوم است. در نسل اول به علت نوسانات دمایی و تغییرات شرایط آب و هوایی تعیین زمان کنترل به صورت تقویمی خطا دار است. به علت خسارت بالای آفت در تیمار شاهد کنترل شیمیایی در این ارتفاع (‮‭1350‬ متر) اجتناب ناپذیر است. در ‮‭1700‬ متر آفت در سال 2 نسل داشته که جمعیت و خسارت آن در نسل اول بسیار کم بوده و در نسل دوم نیاز به یک بار سمپاشی بود. با افزایش ارتفاع جمعیت و خسارت آفت کاهش شدیدی یافته به طوریکه در ارتفاع ‮‭2000‬ متر به علت تراکم پایین آفت و خسارت بسیار کم نیازی به استفاده از ترکیبات شیمیایی نبوده و با روش های غیر شیمیایی امکان تولید محصول پاک فراهم است. نتایج دو ساله میزان تاثیر تیمارها روی آفت نشان داد حشره کش رایج (فوزالن) با دز های توصیه شده کارایی بالاتری نسبت به محک و باسیلوس تورنجینسیس داشته، به طوریکه این اختلاف در سطح %1 معنی دار بود. ترکیب غیر شیمیایی محک و ترکیب بیولوژیک باسیلوس تورنجینسیس (بیتورین) به علت کارایی پایین از نظر میزان تاثیر روی لاروهای کرم سیب با شاهد در سطح %5 نیز اختلاف معنی دار نداشتند. واژه های کلیدی: کرم سیب، فوزالون، محک، باسیلوس تورنجینسیس