گزینش هیبریدهای جدید آفتابگردان در شرایط تنش کم آبی

جهت ارزیابی عکس العمل هیریدهای آفتابگردان به تنش خشکی دو آزمایش درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه ‮‭400‬ هکتاری موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال های زراعی ‮‭88‬ و ‮‭89‬ اجرا شد. در شرایط مطلوب، زمان آبیاری کلیه تیمارها (کرتها) بر اساس ‮‭60‬ میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس ‭A ‬از زمان کاشت تا زمان رسیدن گیاه در نظر گرفته شد. در شرایط تنش کم آبی، زمان آبیاری کلیه کرتهای آزمایشی تا مرحله ‮‭8-10‬ برگی بر اساس ‮‭60‬ میلیمتر تبخیر و پس از آن در شرایط تنش متوسط و شدید به ترتیب بر اساس ‮‭120‬ و ‮‭180‬ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر آبیاری شدند (زمان اعمال تیمار تنش قبل از نمو زایشی در نظر گرفته شد). تنش خشکی بر صفات مورفولوژیک، عملکرد دانه و صفات وابسته به آن موثر بود. تنش کم آبی باعث کاهش ارتفاع گیاه آفتابگردان در کلیه هیبرید های مورد بررسی گردید. قطر طبق در اثر وقوع تنش کاهش یافت. به دنبال کاهش قطر طبق، تعداد دانه در طبق کاهش یافت. وزن هزار دانه نیز تحت تاثیر تنش قرار داشت و در هر دو سال انجام آزمایش با وقوع تنش کاهش یافت. عملکرد در شرایط تنش با کاهش قابل توجهی در هر دو سال انجام آزمایش مواجه گردید. با توجه به کاهش تعداد دانه در طبق،وزن هزار دانه که به واسطه کاهش رشد گیاه در شرایط تنش اتفاق افتاد، عملکرد نیز کاهش یافت. با افزایش شدت تنش از عملکرد دانه بیشتر کاسته شد. ارزیابی شاخص های حساسیت وتحمل به خشکی در دو سال اجرای آزمایش نشان داد که شاخص های میانگین حسابی، هندسی و شاخص تحمل به خشکی دارای همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه در شرایط آبیاری مطلوب و تنش بودند. بنابراین استفاده از این شاخص ها در ارزیابی عکس العمل هیبریدها نسبت به تنش کم آبی موثرتر خواهد بود. بر این اساس هیبرید های ‭CMS G‬5‭*R-‬‮‭43‬-، ‭CMS G‬6‭*R-‬‮‭43‬-، ‭Euroflora ‬و ‮‭33‬ ‭Hysun- ‬در دو شرایط تنش کم آبی متوسط و شدید از عملکرد دانه بیشتری در مجموع شرایط برخوردار بودند. واژه های کلیدی: صفات مورفولوژیک، اجزا عملکرد دانه، تلاش زاد آوری، شاخص برداشت، تشت تبخیر