مقایسه وضعیت تولید و بهداشت شیر در سیستم نگهداری فری استال با جایگاه باز در گاوداری های صنعتی استان یزد

در این مطالعه عملکرد تولیدی، تولید مثلی و وضعیت بهداشت شیر در دو سیستم پرورشی جایگاه در گاوداری های صنعتی استان یزد بررسی شد. شمار 14 گله صنعتی گاو شیری هلشتاین (هفت گله با پرورش سیستم باز و هفت گله دیگر با سیستم فری استال) با تغذیه و سیستم های شیردوشی و پروتکل های تولید مثلی شبیه هم از دی ماه 1394 تا دی ماه 1395 انتخاب شدند. هرگله بر اساس اندازه بلوک بندی و با توجه به روزهای شیردهی در پنج بهاربند ارزیابی شدند. در هر گله،تولید تمامی گاوها به طور روزانه و ماهانه، بر اساس روزهای شیردهی رکوردبردای شد. نمونه گیری ماهانه از مخزن شیر بوسیله ظروف استریل انجام شد. وضعیت آسایش و راحتی دام ها (تعداد دام های خوابیده، ایستاده و در حال نشخوار در جایگاه و دفعات نشخوار در دقیقه) بوسیله کارشناس ثبت شد. داده های حذف دام ها، دام های مبتلا به ورم پستان بالینی، اسکور مدفوع، اسکور حرکت دام، اسکور زخم های سم و مفصل خرگوشی و تعداد دام های لنگ ثبت و تجزیه و تحلیل آماری شد. همچنین داده های تولید مثلی به همراه تولید شیر روزانه و ماهانه تمامی گاوها بر اساس روزهای شیردهی ثبت شد.با توجه به نتایج آزمایش، درصد دام های ایستاده در جایگاه در سیستم فری استال در مقایسه با جایگاه باز کمتر (3/0 در برابر 7/9)، اما درصد اشغال جایگاهو درصد دام های خوابیده در حال نشخوار در سیستم فری استال بیشتر (به ترتیب 72/3 ، 61/8 در برابر 69/3 ، 51/7) بود (P‹0/05). درصد لنگش، درصد زخم لای سم و درصد دام ها با سم های بسیار بلند در سیستم جایگاه باز بیشتر (به ترتیب 5/00، 2/20، 3/98 در برابر 6/92، 3/48، 5/83) بود(P‹0/05). متوسط تولید شیر روزانه در سیستم فری استال در مقایسه با سیستم جایگاه باز 2/5 کیلوگرم بیشتر بود (P‹0/05). در مقایسه با جایگاه باز در سیستم فری استال، اسکور تمیزی بدن بهتراما اسکور تمیزی پستان پایین تر(به ترتیب 1/70، 1/67 در برابر2/71، 1/41) بود (P‹0/05). افزون بر آن، شمار سلول های سوماتیکی شیر در سیستم فری استال در مقایسه با سیستم جایگاه باز در فصل تابستان کمتر (135/1 در برابر 178/7) بود(P‹0/05). درصد حذف گاو در 60 روز اول و نرخ حذف سالانه مولد در سیستم فری استال پایین تر از جایگاه باز(15/48، 31/1 در برابر 25/80، 38/7) بود(P‹0/05). در سیستم فری استال، درصد گیرایی گاو با اولین تلقیح بیشتر و فاصله زایش تا اولین تلقیح کمتر (به ترتیب 8/51، 69/50 در برابر 8/45، 83/71) بود(P‹0/05). در 120 روز اول شیردهی، غلظت اسیدهای چرب استریفه نشده(NEFA) و اسیدبتاهیدروکسی بوتیریک (BHBA) سرم خون در سیستم جایگاه باز بالاتر از فری استال (به ترتیب 991/3، 911/3 در برابر 845/1، mmol/L843/2) بود (P‹0/05).با توجه به نتایج این پژوهش پیشنهاد می شود که دامداران در استان یزد از سیستم فری استال بهره جویند.واژه های کلیدی: جایگاه باز، فری استال، عملکرد تولید، بهداشت شیر، آسایش دام، گاو هلشتاین