بررسی زراعت گیاه ‭Mentha spicata ‬به روش آبیاری تحت فشار (تیپ) در منطقه کاشان

زراعت گیاهان دارویی و به ویژه گونه های مختلف جنس نعناع از پیشینه طولانی در مناطق مختلف کشور برخوردار بوده است. با توجه به افت سطح ایستابی سفره های آب زیرزمینی در مناطق خشک مرکزی کشور، ضرورت دارد نگرش متفاوتی به الگوهای کشت و پرورش گیاهان دارویی صورت پذیرد. اگرچه در شیوه سنتی، زراعت گیاه نعناع در منطقه کاشان طی سالصهای متمادی از طریق آبیاری غرقابی بوده، ولیکن با توجه به محدودیت های متعدد بوم شناختی نظیر خشکی، کمص آبی و گرما، زراعت این گیاه از طریق آبیاری غرقابی توصیه نمیصشود. بنابراین تاکید میصگردد اقداماتی در راستای بهرهصگیری از شیوهصصهای نوین آبیاری صورت پذیرد. در این تحقیق پس از آماده سازی اراضی پیش بینی شده برای اجرای طرح، ریزوم های پنج جمعیت گیاه ‭Mentha spicata ‬تهیه شد و بر اساس کشت ردیفی با استفاده از دو سیستم آبیاری غرقابی و تحت فشار (قطره ای نواری) در قالب طرح اسپلیت پلات و بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. فواصل بین ردیف ها ‮‭35‬ سانتی متر و فواصل کاشت روی خطوط کشت، ‮‭25‬ سانتی متر بودند. فاصله بین دریپرهای نوار تیپ، ‮‭20‬ سانتی متر بود. صفات اندازه گیری شده شامل بیوماس اندام های هوایی گیاه در مترمربع (سرشاخه های برگ دار و گل دار)، ارتفاع گیاه در زمان و تعداد روز تا گل دهی بودند. سرشاخه های گل دار جمعیت های مختلف برداشت و اسانس گیری شدند. درصد اسانس استحصالی با استفاده از دستگاه کایزر و روش تقطیر با بخار بدست آمد و عملکرد اسانس محاسبه شد. اجزای اسانس با استفاده از دستگاه های ‭GC ‬و ‭GC/MS ‬آنالیز و شناسایی شدند. دوره آبیاری غرقابی مشابه اراضی زراعی منطقه کاشان، هر 3 تا 4 روز یکبار آبیاری گردید. میزان آب مصرفی در آبیاری تحت فشار و غرقابی محاسبه و بصورت یکسان به زمین داده شد. در انتها داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار ‭SAS ‬مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و میانگین صفات با استفاده از از آزمون حداقل تفاوت معنی دار‭(LSD) ‬بررسی گردید. نتایج حاصل این تحقیق نشان داد، بازده اسانس سرشاخه های گل دار نعناع، بین ‮‭0/44‬ تا ‮‭0/52‬ درصد (حجمی/وزنی) بدست آمد. اجزا اصلی تشکیل دهنده اسانس شامل: کاروون (‮‭82/66‬%) و لیمونن (‮‭11/48‬%) بودند. بیشترین میزان درصد اسانس مربوط به جمعیت فین (‮‭0/52‬%) گزارش گردید. بنابراین کشت این نوع نعناع برای مزارع گسترده منطقه کاشان پیشنهاد میصگردد. کلید واژگان: نعناع، آبیاری تحت فشار، زراعت گیاهان دارویی، اسانس