مطالعه تاکسونومیکی فرم های جنسی مرتبط با جنس ‭Aspergillus ‬روی غلات در شمال غرب ایران

شناسایی دقیق گونه های ‭Aspergillus ‬مستلزم مطالعات تاکسونومیکی همزمان مراحل غیر جنسی و جنسی و مشخص کردن روابط آنامورف-تلیومورف می باشد. علیرغم اینکه جنس آسپرژیلوس یک فرم غیر جنسی است، فرم جنسی آن به چندین جنس مختلف تعلق دارد. نام گذاری گونه های آسپرژیلوس پیوسته از نظر قوانین نمونه های تیپ، اولویت نام گذاری و نیز توصیف تلیومورف ها در یک جنس نامورفی تناقضاتی را با کد بین المللی نام گذاری جلبک ها، قارچ ها و گیاهان ‭(ICN) ‬داشته است. با توجه به دانش کم از مراحل جنسی گونه های آسپرژیلوس موجود روی محصولات زراعی مختلف، تحقیق حاضر با هدف شناسایی فرم های جنسی گونه های آسپرژیلوس موجود روی اندام های هوایی غلات در استان های شمال غرب ایران اجرا شد. به منظور تهیه نمونه های گیاهی لازم برای اجرای این تحقیق از حدود ‮‭100‬ مزرعه گندم، جو و ذرت در استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل طی خرداد تا مهر سال های ‮‭1384‬ و ‮‭1387‬ نمونه برداری شد. جداسازی جدایه های آسپرژیلوس دارای فرم های جنسی از اندام های هوایی غلات با استفاده از روش پیشنهادی راپر و فنل (‮‭1965 , Raper and Fennell) ‬انجام شد. تعداد ‮‭325‬ جدایه متعلق به گونه های آسپرژیلوس دارای فرم جنسی شامل ‮‭320‬ جدایه به دست آمده از اندام های هوایی غلات و 5 جدایه دیگر تهیه شده از کلکسیون ملی قارچ های زنده ایران ‭(IRAN C) ‬واقع در موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور مطالعه شد. مطالعات ریخت شناسی جدایه های نماینده (انتخاب شده بر اساس آنالیزهای مبتنی بر توالی)، پس از کشت دادن آن ها روی محیط کشت های استاندارد این قارچ و اعمال شرایط انکوباسیون مناسب انجام گرفت. بر اساس مطالعات ریخت شناسی مجموعا ‮‭13‬ گونه آسپرژیلوس دارای فرم جنسی، اغلب روی غلات و تعداد کمی هم روی سایر بسترهای رشد، در ایران شناسایی و در دو زیرجنس ‭Aspergillus ‬و ‭Nidulantes ‬گروه بندی شدند. هشت گونه دارای مراحل جنسی شامل ‭A. aurantiobrunneus‬، ‭A. chevalieri‬، ‭A. echinulatus‬، ‭A. cf. intermedius‬، ‭A. cf. niveoglaucus‬، ‭A. proliferans‬، ‭A. cf. quadrilineatus ‬و‭A. repens ‬برای نخستین بار از ایران گزارش می شوند. دو گونه دارای مرحله جنسی هم که دارای مشخصات متفاوتی از گونه های شناخته شده آسپرژیلوس بودند به عنوان گونه جدید برای جهان توصیف می شوند. همچنین فرم جنسی جدیدی برای گونه ‭A. proliferans ‬معرفی شد. لغات کلیدی: آسپرژیلاسه، ایران، تاکسونومی، تنوع زیستی، فرم های جنسی