بررسی ارزش رجحانی گونه های مرتعی و رفتار چرایی دام در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (اصفهان- موته)

خوشخوراکی به مجموعه عواملی که سبب میصشود گیاه در مقابل گیاهان دیگر از ارزش رجحانی بالاتری برخوردار باشد، گفته میصشود. عوامل متعددی بر میزان خوشخوراکی گونهصهای گیاهی تاثیر میصگذارند. خوشخوراکی امری نسبی است و مجموعه گیاهی موجود در یک عرصه با یک نوع دام مشخص مورد سنجش قرار میصگیرد. این تحقیق در سایت سه در ‮‭65‬ کیلومتری شمال شهر اصفهان به مدت 4 سال (‮‭1386-1389‬) اجرا گردید. در این پژوهش ارزش رجحانی گونهصهای مرتعی با استفاده از دو روش زمانصسنجی (فیلمصبرداری) و تعیین درصد مصرف گونهصها مورد مطالعه قرار گرفت. رفتار چرایی دام و مسیر حرکت دام نیز با دستگاه ‭GPS ‬مطالعه شد. جهت تلفیق اطلاعات شیب و توپوگرافی و مسیر حرکت دام از نرم افزار ‮‭1.9‬ ‭ArcGIS Ver ‬استفاده گردید. نتایج نشان میصدهد در طول سالصهای مورد بررسی در روش زمانصسنجی، گونهص ‭Stachys inflata ‬بیشتر از گونهصهای دیگر مورد توجه دام بوده و دارای رتبه رجحانی 1 میصباشد. گونه ‭Artemisia seiberi ‬به جز در سال ‮‭86-87‬ که خشکسالی شدیدی بر منطقه حاکم بوده است، در فصل زمستان و پاییز زمانی که اندامصهای هوایی نسبتا خشک و فاقد اسانس میصباشد، توسط گوسفندان مورد چرا قرار گرفته و پایینصترین رتبهصها به علت اسانس بسیار فراوان این گونه در فصول بهار و تابستان دیده میصشود و گونهصهای یکساله در سالصهای ‮‭87-88‬ و ‮‭88-89‬ با رتبه1 بالاترین رتبه ترجیح را در میان گونهصهای دیگر به خود اختصاص دادهصاند، در حالی که بیشتر گونهصهای مورد چرای دام در طول سالصهای مورد بررسی از سال ‮‭86‬ لغایت ‮‭89‬ با استفاده از روش تعیین درصد مصرف گونهصها دارای خوشخوراکی متوسط می-باشند و رتبه 3 را کسب نمودهصاند و گونه ‭Artemisia seiberi ‬نیز در طی 4 سال مورد بررسی، خوشخوراکی متوسطی برای دام داشته که با فاصله گرفتن از ابتدای دوره رشد، خوشخوراکی این گونه افزایش یافته است. همچنین تجزیه و تحلیل آماری دادهصها نشان میصدهد که در روش زمان-سنجی تیمار سال تاثیر معنیصداری بر ارزش رجحانی ندارد در صورتیصکه در بررسی ارزش رجحانی به روش درصد مصرف تیمار سال تاثیر معنیصداری بر انتخاب گونه داشته است. کلمات کلیدی: ارزش رجحانی، رفتار چرایی، زمانصسنجی، درصد مصرف، خوشخوراکی.