بررسی زمان مناسب ورود و خروج دام درمراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (اصفهان-موته)

مراتع با دارا بودن پتانسیلصهای طبیعی، به عنوان منبعی مهم در تولید محصولات دامی و گیاهی به شمار میص آید. در این راستا جهت جلوگیری از چرای زودرس و کنترل ورود و خروج دام به مراتع بایستی فعالیتصهای حیاتی گونهصهای مختلف گیاهی و نیز تغییرات وضعیتی رطوبتی خاک مورد بررسی قرار گیرد. این تحقیق در ایستگاه سه واقع در ‮‭65‬ کیلومتری شمال اصفهان به مدت 4 سال (‮‭1386-1389‬) اجرا گردید. در تحقیق حاضر 4 گونه مرتعی ‭Artemisia sieberi‬، ‭Noaea mucronata‬، ‭Stachys inflata ‬و‭Stipa arabica ‬و از هر گونه ‮‭10‬ پایه انتخاب شد. اطلاعات مربوط به مراحل فنولوژی و ارتفاع کل گیاه برای هر پایه و همچنین وضعیت رطوبتی خاک از زمان شروع فصل رویش تا خشک شدن گیاه در 4 سال جمعص آوری و در فرمصهای ویژه ثبت گردید. سپس از روش ارزیابی درصد بهرهصبرداری شده از گونه-های اصلی مرتع و مقایسه آن با حد بهرهصبرداری مجاز آنصها جهت تعیین زمان مناسب خروج دام از مرتع استفاده شد. نتایج نشان داد زمان بهرهصبرداری از مراتع این منطقه ‮‭8-12‬ ماهه و دوره رویش برای اکثر گونهصها از اواسط فروردین تا اوایل خردادماه است، همچنین مشخص گردید که گونه ‭Artemisia seiberi ‬به عنوان گونه غالب و مهمترین تولید کننده منطقه میصباشد که از طولانیصترین دوره رشد رویشی برخوردار است. در شرایط فعلی بهرهصبرداری از مراتع منطقه بصورت روستایی و زمان بهرهصبرداری از 8 تا ‮‭12‬ ماه بسته به شرایط بارش در سالصهای مختلف تغییر میصکند. اگرچه تغییرات شدید بارش و درجه حرارت در سالصهای مختلف باعث تغییر زمان بهرهصبرداری از گونهصهای منطقه شد، ولی با توجه به ویژگیصهای فنولوژی گونهصهای مهم و تولیدصکنندگان عمده مرتع به طور کلی دو فصل چرا شامل چرای بهاره و چرای پاییزه برای این منطقه پیشنهاد میصشود. چرای بهاره برای اکثر گونهصها بویژه گونهصهای یکساله میصتواند از اردیبهشت ماه شروع و تا اوایل تیرماه باشد و در سالصهای پر بارش تا پایان تیرماه نیز ادامه یابد. چرای پاییزه مطابق با فنولوژی گونه ‭Artemisia seiberi ‬از اواسط مهرماه تا اواخر آذرماه و در صورت چرای سبک و یا بارش قابل توجه در سال قبل، تا اوایل بهمن نیز به طول انجامد. واژه های کلیدی: فنولوژی، آمادگی مرتع، زمان مناسب ورود و خروج دام از مرتع، مدیریت چرا، سایت سه اصفهان.