نگاهی انتقادی به کلک خیال‌انگیز (داستان سنتی فارسی در دام فانتزی روایت‌شناسی)

کلک خیال­انگیز، نوشتۀ ابوالفضل حری، به موضوعاتی چون «نظریۀ انواع ادبی»، «فانتزی و فانتاستیک»، «شگرف در روان‌کاوی و ادبیات»، «رویکرد ساختاری به وهم‌ناک»، و «بوطیقای ادبیات وهم‌ناک، معجزات، و کرامات در عمل» می­پردازد. پیکرۀ تحلیلی کتاب شامل فرج بعد از شدت، هفت پیکر، هزارویک شب، عجایب‌نامه­ها، و داستان‌های سورۀ کهف می­شود. رویکرد اصلی مؤلف نیز روش تزوتان تودوروف در کتاب فانتاستیک (رویکردی ساختاری به‌گونه­ای ادبی) است. در نگاهی کلی و ارزیابانه می­توان انتقادات بسیاری را برشمرد: کاربست نظریۀ فرنگی بر پیکرۀ داستان سنتی فارسی کارآمد و مفید به‌نظر نمی­رسد؛ حدود گونه­های مختلف به‌درستی تعریف و تدقیق نشده­اند؛ در انتخاب پیکره ملاحظۀ ویژه­ای صورت نگرفته است؛ در تحلیل داستان‌ها اشکالاتی دیده می­شود و برخی نمونه­ها و مثال‌ها چندان منطبق بر مقتضیات رویکرد نویسنده نیست؛ تعداد اندکی از معادل‌های زبانی نادرست­اند؛ گاه مشکلات ویرایشی و چاپی ساده‌ای دیده می­شود؛ حشو و تکرار و اطناب ممل مخل خوانش است؛ نتیجه­گیری‌های کلی و بدیهی در کتاب فراوان­اند؛ در نظام ارجاعی و منابع کتاب، اشتباهاتی وجود دارد؛ و ازهمه‌مهم‌تر، گاه ترجمه جای تألیف را گرفته است.    

کلیدواژه ها:

فانتزی ، وهم‌ناک ، فرج بعد از شدت ، هفت‌پیکر ، هزارویک شب ، عجایب‌نامه ، سورۀ کهف