پرتوی بر فیلسوف تاریک

هراکلیت افسوسی (550-480 پ م) از دیرباز فیلسوف تاریک نامیده می‌شود. نخستین‌بار تیمون اهل فیلیونت، طنزنویس قرن سوم پیش از میلاد، سبک بیان هراکلیت را «معمّاوش»نامید. صفت سبک، سپس، به صاحب سبک داده شد. سرانجام هراکلیت فیلسوف «تاریک»نام گرفت. بنابرین عنوان کتاب پیشینه‌ای دیرینه دارد. دربارة پیش‌سقراطیان، به فارسی، منابع دیگری در اختیار نداریم، مگر نخستین فیلسوفان یونان، از مرحوم شرف‌الدین خراسانی، یا جهان‌شناسی هراکلیتوس افسسی هم‌راه با متن و ترجمة پاره‌نوشته‌های برجای‌مانده از او، از مهدی کهندانی؛ ازاین‌رو باید به فیلسوف تاریک خوشامد گفت. کتاب، نوشتة داریوش درویشی، چاپ نشر پرسش، 1391، و پژوهشی است در آرای هراکلیت، فیلسوف پیش‌سقراطی، و برگردان سخنان وی به زبان فارسی. در این مقاله نظری به مباحث کتاب می‌افکنیم و به یادآوری نکته‌هایی دربارة اندیشه‌های هراکلیت و داوری‌های نویسنده دربارة‌ آن‌ها بسنده می‌کنیم. حاصل بررسی نشان می‌دهد که این کتاب برای خوانندة  فارسی‌زبان ارزشی دوگانه دارد: یکی گردآوری برگردان‌های رایج کنونی، ازجمله برگردان‌های فارسی، از سخنان هراکلیت به‌هم‌راه اصل یونانی هریک؛ دوم بررسی پاره‌ای از مباحث اساسی اندیشة او.    

کلیدواژه ها:

هراکلیت ، لوگوس ، سیلان ، اصل اضداد ، معرفت