سیاست‌های مذهبی پادشاهان ساسانی و انعکاس آن در سنگ برجسته‌های تخت‌جمشید

مذهب در دوران ساسانی از آغاز این سلسله تا دوره‌ی انقراض آن، که بیش از چهار­صد سال به طول انجامید، روند پُر فراز و نشیبی داشت. نقش اردشیر بابکان، پایه­گذار سلسله ساسانیان در این میان نقشی برجسته ­است. او از راه تعامل با روحانیان زرتشتی، از آتشکده‌ها و کارگزاران آنها به عنوان ابزار سیاسی و عامل اساسی در تحکیم پایه‌های حکومت خود استفاده کرد. پس از مرگ اردشیر، جانشینان او نیز این روش را ادامه دادند. در دوره بهرام یکم (271م)، کرتیر، موبد پرنفوذ زرتشتی توانست دین زرتشت را در کشور رسمی کند. همچنین دیدگاه فره­ایزدیِ شاهان که بر اساس آن مشروعیت پادشاهی توجیه می­شد، به عنوان یک مفهوم قوی مذهبی اهمیت زیادی در نزد شاهان ساسانی و شخص اردشیر داشت. در این میان، نامه‌ی تنسر و کارهای کرتیر بیشترین نقش را در رسمی شدن آیین زرتشت در دوره‌ی ساسانیان ایفا کرد. تخت­جمشید نیز به عنوان مرکز آیینی و نماد شکوه امپراطوری هخامنشیان به شمار می­رفت که خیزش خاندان­های ایرانی به ویژه ساسانیان در همین مکان شکل گرفت. بازتاب سیاست‌های مذهبی دوره‌ی ساسانیان در بخش‌هایی از تخت­جمشید مانند کاخ تِچِر، نقش رستم، نقش رجب و کعبه‌ی زرتشت به صورت سنگ برجسته و سنگ نوشته به وضوح قابل دیدن است. روش استفاده شده در این پژوهش توصیفی _ تحلیلی بوده و پژوهشگر با استفاده از روش کتابخانه­ای به بررسی سیاست‌های مذهبی دوره‌ی ساسانیان و بازتاب آن در تخت­جمشید پرداخته است. اهداف ‌پژوهش: بررسی فرایند رسمی شدن دین زرتشت در دوره ساسانیان. بررسی بازتابِ پیوند عوامل سیاسی و دینی در دوره‌ی ساسانیان در سنگ برجسته­های تخت­جمشید. سوالات پژوهش: 1. بسترها و زمینه­های رسمی شدن دین در دوره ساسانیان و عوامل تأثیرگذار بر آن کدامند؟ 2 سیاست‌های مذهبی دوره‌ی ساسانیان چگونه در سنگ برجسته­های تخت­جمشید بازتاب پیدا کرده­ است؟

کلیدواژه ها:

اردشیر بابکان ، زرتشت ، ساسانیان ، فره ایزدی ، تخت‌جمشید ، سنگ برجسته