رمز در سه اثر نمادین شریعتی (کویر، هبوط، انسان)

نبود آزادی بیان در روزگار شریعتی، وی را به سوی کاربرد زبانی رمزکشاند. او با داشتن آگاهی فراگیر از ارزش‌های درون‌مایه‌های نمادین و نگرش جامعه شناختی و زیباشناختی توانست در آفرینش ژرف ترین و زیباترین نمادها، ماهرانه عمل کند. هنر بزرگ شریعتی، ارائه دو جنبه اساسی اندیشه‌هایش با رویکرد «فرهنگ و تمدن ایرانی-اسلامی» و «بازگشت به خویشتن» در چارچوب مفاهیم نو به خوانندگان است. وی در زمینه، از نمادسازی و رمزپردازی به خوبی بهره گرفت؛ به گونه‌ای که سبک او الگویی برای بسیاری از نویسندگان تبدیل شد. این نمادها را می‌توان در هفت دسته جای داد: انسان‌های متعالی و آرمانی، انسان‌های منفی و ضد قهرمان، درون مایه‌های دینی، عناصر طبیعت، رنگ‌ها، جانوران و دیگر عناصر. این جستار، به بررسی رمز در سه اثر برجسته وی، کویر، هبوط و انسان، می‌پردازد. گفتنی است در همه آثار شریعتی، مفاهیم رمزی و نمادین به گستردگی آشکار است ولی به نظر می‌رسد که در این سه اثر نمود بیشتری دارد. «بازگشت به خویشتن خویش»، «جویای حقیقت بودن» و «جویای معرفت و کمال انسانی بودن» از کارکردهای بنیادین این رمزها و نمادهاست و بسامد بالایی این شگرد بیانی، رمز را به یکی از بارزترین عوامل سبک‌سازی در نثر شریعتی تبدیل کرده است.

کلیدواژه ها:

شریعتی ، رمز ، کارکردهای رمزی ، آزادی بیان