رقابتهای ژئوپلیتیکی عربستان سعودی و ایران و ضرورت گذار از ژئوپلیتیک ایدئولوژیک به ژئواکونومی در منطقه خلیج فارس

جهان به مناطق ژئوپلیتیکی مختلفی قابل تقسیم است که یکی از مشخص ترین آنها منطقه خلیج فارس و جنوب غربی آسیا است. این منطقه ژئوپلیتیکی و راهبردی در دهه های اخیر، همواره یکی از مناطق پرتنش و بحران خیز در جهان بوده و در سالهای اخیر این روند تشدید شده است. اگرچه رویدادهای ژئوپلیتیکی منطقه جنوب غربی آسیا متأثر از ساختار ژئوپلیتیک جهانی است، اما ترتیبات امنیتی و ساختار ژئوپلیتیکی آن تا حدود بسیار زیادی تابع رفتار عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران، به عنوان دو قدرت برتر منطقه ای و دو قدرت رقیب بوده است. بنابراین مسأله پژوهش این است که مناسبات ژئوپلیتیکی میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی چگونه است و در چارچوب کدام گفتمان ژئوپلیتیکی، همکاری و همگرایی میان آنها و به طور کلی در جنوب غربی آسیا قابل تحقق است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و استفاده از داده های کتابخانه ای انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که روابط میان این دو قدرت منطقه ای بر اساس شاخصهای ژئوپلیتیک ایدئولوژیک است که باعث نظامی گری، رقابت بر سر حوزه های نفوذ، رقابتهای ایدئولوژیکی، گسیختگی فضای ژئوپلیتیکی، افزایش تنش و جنگهای نیابتی در منطقه شده است. این در حالی است که در صورت اتخاذ استراتژی و گفتمان ژئواکونومی در منطقه، می توان همکاری و همگرایی منطقه ای و در نتیجه زمینه را برای توسعه و امنیت پایدار منطقه ای فراهم کرد.  

کلیدواژه ها:

Ideological Geopolitics ، Geo-economics ، Regional Powers ، Southwest Asia ، Persian Gulf Region ، Saudi Arabia-Iran relations. ، ژئوپلیتیک ایدئولوژیک ، ژئواکونومی ، قدرت منطقه ای ، جنوب غربی آسیا ، خلیج فارس ، روابط ایران ـ عربستان.