ارزیابی عملکرد لاین‌های امید بخش سورگوم دو منظوره دانه‌ای– علوفه‌ای (Sorghum bicolor L. Moench) با استفاده از شاخص‌های تحمل به تنش خشکی

به منظور ارزیابی و انتخاب لاین‌های امید بخش سورگوم دومنظوره دانه­ای- علوفه­ای در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به مدت دو سال زراعی (94-1393) اجرا شد. کرت‌های اصلی شامل سه تیمار آبیاری (آبیاری پس از 60 ،120 و 180 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک کلاس A) و کرت‌های فرعی شامل 10 ژنوتیپ سورگوم (KDFGS4، KDFGS6، KDFGS9، KDFGS10، KDFGS12، KDFGS13، KDFGS14، KDFGS16، KDFGS20 و KDFGS21) بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر تیمارهای آبیاری بر ارتفاع بوته و عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد و بر عملکرد علوفه تر، عملکرد زیستی و وزن هزار دانه در سطح احتمال پنج درصد معنی­دار بود. بیشترین عملکرد علوفه تر و عملکرد علوفه خشک در تیمار بدون تنش حاصل شد. نتایج حاصل از تجزیه چند متغیره بای پلات و همبستگی شاخص­ها با عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش نشان داد که شاخص­های MP، GMP و STI در پیش بینی عملکرد از اهمیت بیشتری برخودار بوده و با استفاده از این شاخص­ها می­توان ژنوتیپ­های متحمل را گزینش کرد. بر اساس عملکرد دانه و عملکرد زیستی، ژنوتیپ‌های KDFGS16 (لاین 8)، KDFGS4 (لاین 1)، KDFGS20 (لاین 9) و  KDFGS9(لاین 3) برتر بودند. بیشترین میزان ضریب همبستگی بین شاخص­های تحمل در شرایط تنش و بدون تنش مربوط به شاخص­هایMP ، GMP، STI و YI بود. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه بای پلات و  شاخص­های برتر MP، GMP و STI، ژنوتیپ‌های KDFGS20، KDFGS13، KDFGS14، KDFGS21، KDFGS16 و KDFGS4 (به‌ترتیب لاین‏های 9، 6، 7، 10 ، 8 و 1) به­عنوان لاین‏های متحمل به تنش خشکی شناسایی شدند.

کلیدواژه ها:

Biplot analysis ، Correlation ، Drought stress ، Promising lines and Sorghum. ، تجزیه بای پلات ، تنش خشکی ، سورگوم ، لاین‌های امید بخش و همبستگی.