تحلیل جریان‌های فضایی سکونتگاه‌های روستایی در نواحی مرزی (مطالعه‌ی موردی: روستاهای شهرستان گمیشان)

بررسی پیوندهای روستایی-شهری در هر مکان، نیازمند تحلیل جریان‌هایی است که در پیوند مابین سکونتگاه‌های شهری و روستایی وجود دارد. چنین پیوندهایی تحت عنوان «فضای جریان‌ها» در چارچوب رویکردی شبکه‌ای تبلور یافته و دربرگیرنده‌ی جریان‌هایی از جابه‌جایی سرمایه، افراد، کالا، اطلاعات، نوآوری، فناوری و مانند آن است. این جریان‌ها روندی را شامل می‌شوند که در شرایط مناسب می‌توانند موجب همبستگی و پیوندهای روستایی-شهری باشند که نه‌تنها به برپایی شبکه‌های فضایی منتهی گردیده، بلکه زمینه‌ی شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی را نیز فراهم می‌نمایند. این جریان‌ها دارای اجزاء و اثربخشی چندگانه بوده، به‌صورت پیوندهای فضایی متفاوتی بروز می‌یابند؛ ازاین‌رو مستلزم سیاست‌گذاری‌های مناسب و خاص خود هستند. ازآنجاکه تقویت پیوندهای روستایی-شهری با هدف توسعه‌ی اقتصادی و کاهش فقر، بـه شرایط جغرافیایی، اجتماعی-اقتصادی و اکولوژیکی محلی و منطقه‌ای بستگی شدید دارد. در راستای مباحث مطرح‌شده، این مقاله در چارچوب نظریه‌ی پویش ساختاری-کارکردی و در چارچوب روش تحلیلی-توصیفی به بررسی جریان‌های فضایی در نواحی مرزی در استان گلستان با نمونه‌ی موردی شهرستان گمیشان می‌پردازد. جامعه‌ی آماری این تحقیق شامل 29 روستای مرزی واقع در محدوده‌ی شهرستان گمیشان بوده که تمامی این روستاها موردبررسی قرار گرفت. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد جریان‌های فضایی با توسعه‌ی روستایی-شهری ناحیه‌ی گمیشان رابطه داشته است. بااین‌وجود، تأثیرگذاری برخی جریان فضایی در ناحیه‌ی گمیشان در حد صفر است.

کلیدواژه ها:

spatial flows ، rural-urban linkages ، border regions ، flow intensity ، Gomishan city ، جریان‌های فضایی ، پیوند روستایی-شهری ، نواحی مرزی ، شدت جریان ، شهرستان گمیشان.