بررسی صفات گیاه موتانت نعناع فلفلی با روش استفاده از جهش‌زائی موتاژن EMS

سابقه و هدف: موتاژن ­های شیمیایی با اثرهای موتاژنی، خزانه ژنی متنوعی را در منابع گیاهی ایجاد کرده و به عنوان یک ابزار تکمیلی در فرایند های به ­نژادی به کار گرفته می­ شوند. در این پژوهش به منظور ایجاد تغییر صفت های مورفولوژیک و تغییر در میزان مواد موثره در گیاه نعناع فلفلی از غلظت­ های مختلف ماده موتاژن اتیل متان سولفونات EMS در شرایط درون شیشه­ای و مزرعه استفاده شد. مواد و روش ­ها: پژوهش به­ صورت شرایط درون شیشه­ ای و مزرعه با تعداد 4 تیمار و 4 تکرار در قالب طرح به طور کامل تصادفی انجام شد. از تیمارهای مختلف EMS شامل 0/0% (به عنوان شاهد)، 05/0% و 01/0% و 005/0% و مدت زمان‌های مختلف (24 و 48 ساعت) در شرایط درون شیشه ­ای و قسمت مزرعه ‌ای استفاده شد. ارزیابی‌ در داخل لوله آزمایش و مزرعه به طور همزمان انجام گرفت. پس از انتقال و رشد و نمو نمونه‌ها در شرایط in vitro، تیمارها با ماده جهش‌زا اتیل متان سولفونات مورد بررسی قرار گرفتند. یافته­ ها­: نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از مواد جهش‌زا در محیط کشت MS نقش به سزایی در تغییر فنوتیپی این گیاه دارویی دارد. غلظت 01/0% EMS بهترین نتیجه معنی‌دار را در سطح 1%  داشته و از کشت ریزنمونه ‌های که شامل جوانه‌های جانبی و انتهایی بوده‌اند به ‌دست آورده که بر روی خصوصیت هایی هم چون طول ساقه، تعداد برگ و تعداد جوانه جانبی اثر داشت. هم چنین نتیجه آنالیز اسانس تیمارها نیز نشان داد که ماده اتیل متان سولفونات روی مواد اجزاء اسانس تاثیری نداشته است. نتیجه گیری: استفاده از موتاژن EMS در گیاه نعناع فلفلی هم در نمونه ‌های کشت بافتی و هم در بوته ‌های تیمار شده در مزرعه باعث تحریک و رشد سریع جوانه ‌های جانبی گیاه شد که باعث افزایش سطح گیاه و در نتیجه افزایش عمل کرد گیاه شده بود. استفاده از غلظت‌ های بیش تر از 05/0% EMS در زمان‌ های 24و 48 ساعت باعث از بین رفتن نمونه ­های کشت بافتی و مزرعه‌ای شد.

کلیدواژه ها:

Chemical mutagens ، Mentha pipertia ، Ethyl methane sulfonate ، In vitro ، Essence ، موتاژن شیمیایی ، نعناع فلفلی ، اتیل متان سولفونات ، شرایط درون شیشه­ ای ، اسانس گیاه