تبیین مخاطرات محیطی ناشی از احداث دیوارهای مرزی (مرزهای ایران در استان سیستان و بلوچستان)

برای کشورها فضای مرزی به‌طور فزاینده‌ای به حفاظت و دفاع نیاز دارد. همچنین فضای مرزی به‌صورت فزاینده‌ای مرکز ایدئولوژی و عملکرد کشورها، مکانی برای سیاست‌های سرمایه‌گذاری مهم و منابع معدنی است و دورترین منطقه حاکمیتی است. در جهان امروز که مرزها در انواع مختلف و با ویژگی‌های بسیار متنوعی وجود دارند، رویکردها نسبت به مدیریت مرز نیز به‌صورت مشابه بسیار متنوع است. یکی از این رویکردها ایجاد دیوار مرزی است که توسط بسیاری از کشورها ازجمله جمهوری اسلامی ایران در حال پیگیری است. باید توجه نمود که دیوار مرزی یکی از راهبردهای کنترل مرز به‌صورت سلبی است که ورود و خروج افراد، کالا و ... را تحت کنترل شدید قرار می‌دهد. باید بیان نمود که این دیوار مرزی که به‌نوعی دیوار امنیتی برای کشور محسوب می‌گردد خود زمینه‌ساز بروز مخاطرات محیطی است. مخاطرات محیطی خود به دو دسته بلای طبیعی (سیل، طوفان، زمین‌لرزه و ...) و بلایای انسانی (نابودی زیست‌محیطی، گرم شدن کره زمین و ...) تقسیم می‌شوند. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی درصدد بررسی این نوع مخاطرات ناشی از احداث دیوار مرزی در منطقه سیستان و بلوچستان است و سپس با استفاده از روش توان رتبه‌ای به طبقه‌بندی این مخاطرات می‌پردازد تا مهم‌ترین مخاطره‌ای که منطقه را تهدید می‌کند به دست آید. نتایج تحقیق نشان می‌دهد مخاطرات ناشی از احداث دیوار مرزی در منطقه در 9 مورد مخاطرات طبیعی (نابودی گیاهان، انقراض جانوران، بین رفتن صنعت اکوتوریسم؛ افزایش فرسایش بادی منطقه) و مخاطرات انسانی (تفکیک فرهنگی- قومی دو سوی مرز؛ هدایت افراد به فضاهای ناشناخته؛ افزایش گرایش به قاچاق مواد مخدر و اسلحه؛ کاهش اعتماد به حکومت مرکزی؛ هزینه‌های بالای اقتصادی) تقسیم می‌گردند. در آخر با استفاده از روش توان رتبه‌ای مهم‌ترین مخاطره‌ای که منطقه را تهدید می‌کند کاهش اعتماد به دولت مرکزی با وزن 81 به دست آمد که خود می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از مشکلات آتی برای در سطح منطقه‌ای و ملی باشد.

کلیدواژه ها:

مخاطرات محیطی ، مرز ، دیوار مرزی ، استان سیستان و بلوچستان