بررسی ارتباط غلظت ریزگرد با رطوبت سطحی و توزیع اندازه ذرات خاک با استفاده از شبیه ساز متحرک فرسایش بادی در نواحی بیابانی غرب استان خوزستان

پتانسیل خاک­ها برای فرسایش بادی به عوامل مختلفی مثل توزیع اندازه ذرات بافت سطحی، رطوبت سطحی و سرعت باد بستگی دارد. در این تحقیق ارتباط غلظت ریزگرد با رطوبت سطحی و توزیع اندازه ذرات خاک سطحی با استفاده از شبیه­ساز متحرک فرسایش بادی بررسی شد. این اندازه گیری­ها در ۱۰ رطوبت و ۱۱ منطقه مستعد فرسایش بادی انجام گرفت. نتایج مطالعات صحرایی نشان داد که با افزایش رطوبت در خاک سطحی (۰-۳ سانتی­متر) از صفر تا حدود ۳ درصد، میزان سرعت آستانه، افزایش و غلظت ریزگرد تولیدی کاهش می­یابد. به طوری که در رطوبت ۸/۲ درصد، غلظت ریزگرد تقریبا به صفر می­رسد. علاوه بر این در رطوبت­های کم، خاک منطقه ۶، کمترین افزایش سرعت آستانه و خاک منطقه ۲، بیشترین افزایش سرعت آستانه را داشته است. همچنین خاک منطقه ۳، در شرایط خشک بیشترین تولید ریزگرد را با غلظت ۲۶/۱۶۱ میلی­گرم بر مترمکعب و خاک منطقه ۲ در همین شرایط با تولید ۲۳/۱۰۱ میلی­گرم بر مترمکعب ریزگرد، کمترین میزان غبار انتشار یافته را داشت. بنابراین تغییرات نرخ کاهش غلظت ریزگرد برای خاک مناطق مختلف، متفاوت بوده است، ولی در­ همه مناطق در رطوبت ۲/۲ درصد به شدت کاهش یافته و به صفر نزدیک شده است. هر چه درصد ذرات کوچکتر از ۱۰۰ میکرون در بافت سطحی خاک بیشتر باشد، باعث افزایش بیشتری در سرعت اصطکاکی آستانه ضمن افزایش رطوبت سطحی می­گردد. همچنین هر چه درصد ذرات کوچکتر از ۷۵ میکرون در خاک سطحی بیشتر باشد، پتاسیل خاک­ها برای تولید ریزگرد در شرایط خشک بیشتر می شود. 

کلیدواژه ها:

ریزگرد ، سرعت آستانه ، شبیه ساز متحرک ، فرسایش بادی