مقایسه اثربخشی درمان ذهن آگاهی، نوروفیدبک و درمان مبتنی بر تمرینات ادراکی - حرکتی اسپارک بر دشواری تنظیم هیجان کودکان با اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی

زمینه و هدف: اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی یکی از شایع ترین اختلالات عصبی تحولی دوران کودکی است که بر ابعاد گسترده ای از کارکردهای افراد مبتلا به آن از جمله تنظیم هیجانی تاثیر دارد. بدین ترتیب پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان اثربخشی و مقایسه درمان های ذهن­آگاهی، نوروفیدبک، و درمان مبتنی بر تمرینات ادراکی – حرکتی (اسپارک) بر تنظیم هیجان کودکان با اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی انجام شد. روش: روش پژوهش شبه­تجربی همراه با گروه گواه و طرح پژوهش از نوع پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی کودکان با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی در شش ماه نخست سال ۱۳۹۸ شهر اصفهان بودند که ۶۰ نفر از آنان به روش هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در چهار گروه درمان ذهن­آگاهی، درمان نوروفیدبک، درمان ادراکی - حرکتی (اسپارک)، و گروه گواه جایدهی شدند. سه گروه درمانی هر یک به مدت ۱۰ هفته تحت مداخلات مورد نظر قرار گرفتند؛ در صورتی که افراد گروه گواه مداخله­ای را دریافت نکردند. به منظور گردآوری داده­ها از پرسشنامه دشواری تنظیم هیجان بنفورد و همکاران (۳۴) استفاده شد. داده­های جمع آوری شده به وسیله نرم افزار SPSS و از طریق تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل شدند. یافته ­ها: یافته های پژوهش نشان داد در مرحله پس آزمون تفاوت معنا داری بین گروه های آزمایش با گروه گواه وجود دارد (۰۱/۰ p<). در مقایسه گروه ها مشخص شد مداخله ذهن­آگاهی، اثربخشی بیشتری نسبت به درمان نوروفیدبک داشته (۰۵/۰ p<)، ولی تفاوت معنا داری بین مداخله مبتنی بر ذهن­آگاهی و مداخله حسی حرکتی اسپارک مشاهده نشد (۰۵/۰ p>). همچنین یافته های مربوط به مرحله پیگیری نشان داد گروه های مداخله ای ذهن­آگاهی و اسپارک میزان اثربخشی خود را حفظ کرده­اند (۰۱/۰ p<) ولی از اثر درمانی نوروفیدبک در طی زمان کاسته شده و اثربخشی آن پایدار نمانده است (۰۵/۰ p>). نتیجه ­گیری: با توجه به نتایج پژوهش می توان بیان کرد روش ذهن­آگاهی با افزایش وضوح و پذیرش هیجان ها، و مداخله فعالیت های ادراکی- حرکتی از طریق تعدیل ارتباطات عصبی در مغز، موجب تنظیم و برون ریزی هیجانی شده و زمینه را برای کاهش دشواری تنظیم هیجان مساعد می کنند.

کلیدواژه ها:

Mindfulness ، neurofeedback ، SPARK perceptual-motor exercises ، emotion regulation ، attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) ، ذهن آگاهی ، نوروفیدبک ، تمرینات ادراکی - حرکتی اسپارک ، تنظیم هیجان ، اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی