ارزیابی فنی سیستم های آبیاری بارانی اجرا شده در دشت دهگلان

یکی از اجزاء لاینفک هر طرح آبیاری، به منظور اصلاح سیستم و مدیریت آن، ارزیابی می باشد. در این پژوهش، سیستم های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت و چرخدار اجرا شده در دشت دهگلان استان کردستان (واقع در شمال غربی ایران) ارزیابی شده و کارایی آنها مورد مقایسه قرار گرفت. عملیات مزرعه ای و آزمایشگاهی، طی آوریل ۲۰۰۸ تا فوریه ۲۰۰۹ در ۲۰ مزرعه شامل ۱۰ سیستم کلاسیک ثابت و ۱۰ سیستم چرخدار انجام شد. در ارزیابی سیستم های آبیاری فوق از معیارهای ضریب یکنواختی کریستیانسن (CU)، یکنواختی توزیع (DU) راندمان پتانسیل کاربرد ربع پایین (PELQ) و راندمان کاربرد ربع پایین (AELQ) استفاده گردید. نتایج نشان داد که به دلیل عدم طراحی و مدیریت صحیح سیستم های کلاسیک ثابت، در مواردی بسیاری کارآیی این سیستم ها غیرقابل قبول بوده است. از طرف دیگر نتایج نشان داد که وضعیت سیستم های چرخدار در دشت دهگلان در حد نسبتا مطلوبی می باشد. به طور کلیف متوسط مقادیر پارامترهای مذکور برای سیستم های چرخدار به ترتیب ۱۴/۵۳، ۲۱/۵، ۱۹/۷۸، ۱۲/۶۱ درصد بیشتر از سیستم های کلاسیک ثابت به دست آمد. علاوه بر این، متوسط مقادیر تلفات تبخیر و باد (WDEL) و تلفات نفوذ عمقی (DP) برای سیستم های چرخدار به ترتیب ۱/۱۷ و ۰/۴۵ درصد کمتر از سیستم های کلاسیک ثابت و میزان کفایت آبیاری (AD(irr)) برای آنها ۱۶/۳ درصد بیشتر از سیستم های کلاسیک ثابت بوده است. در مجموع نتایج این پژوهش نشان داد که سیستم های چرخدار اجرا شده در دشت دهگلان کارایی کاملا بهتری نسبت به سیستم های کلاسیک ثابت این دشت دارند.

کلیدواژه ها:

آبیاری بارانی ، راندمان پتانسیل ربع پایین ، راندمان کاربرد ربع پایین ، سیستم کلاسیک ثابت ، سیستم چرخدار ، یکنواختی توزیع