کارایی انتخاب غیرمستقیم برای بهبود عملکرد و تحمل به خشکی در جوامع حاصل از تلاقی بین گونه ای گلرنگ

گزینش مناسب، مهم­ترین عامل برای افزایش عملکرد در برنامه ­های اصلاحی است. یکی از موثرترین روش­ها در گزینش ژنوتیپ ­های مطلوب به ­منظور بهبود صفات پیچیده­ای نظیر عملکرد، بهره گیری از شاخص ­های انتخاب می­ باشد. به ­منظور ارزیابی کارایی روش­ های مختلف انتخاب، تعداد ۶۳ فامیل از ۲ جمعیت F۳ حاصل از تلاقی­های بین گونه ­ایoxyacanthus  Carthamus × Carthamus tinctorius به اختصار IO و Carthamus palaestinus × Carthamus tinctorius به اختصار IP در دو محیط رطوبتی عدم تنش و دارای تنش خشکی در سال ۱۳۹۴ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص­ های انتخاب اسمیت-هیزل و پسک-بیکر بر اساس صفاتی که در رگرسیون مرحله ­ای وارد شدند، محاسبه شدند. نتایج نشان داد در جمعیت IP و در شرایط عدم تنش رطوبتی، تعداد انشعاب در بوته بیش­ترین مقدار ضریب را در شاخص پسک- بیکر داشت و این شاخص نسبت به شاخص اسمیت-هیزل ۱ و ۲ از کارایی انتخاب بالاتری را نشان داد و در نتیجه می­تواند به عنوان شاخص موثرتر برای گزینش ژنوتیپ­ های برتر در این شرایط معرفی شود. در شرایط تنش رطوبتی و در همین جمعیت (IP)، بیشترین مقدار ضریب در شاخص اسمیت هیزل ۱و ۲ متعلق به صفت وزن صد دانه بود و این دو شاخص دارای کارایی انتخاب بیشتری نسبت به شاخص پسک –بیکر بودند. در جمعیت IO  و در هر دو شرایط رطوبتی، شاخص اسمیت- هیزل ۱ و ۲ نسبت به شاخص پسک-بیکر از کارایی انتخاب بیشتری برخوردار بودند و به­ عنوان شاخص موثرتر انتخاب شدند که در این دو شاخص وزن صد دانه در هر دو شرایط رطوبتی بیشترین مقدار ضریب را دارا بود. کارایی انتخاب درجمعیت IP بیشتر از جمعیت IO بود و در نتیجه می­توان از این جمعیت برای تولید ژنوتیپ ­های پرعملکرد برای برنامه ­های اصلاحی بهره برد. از آنجا که والد وحشی C. palaestinus واجد صفات نامطلوب کمتری است، می ­توان در برنامه­ های اصلاحی نسبت به انتقال ژن ­های مطلوب آن به گونه زراعی گلرنگ اقدام کرد.

کلیدواژه ها:

Direct selection ، Inter-specific hybridization ، Safflower ، Selection indices ، گلرنگ ، تلاقی بین گونه ای ، انتخاب مستقیم ، شاخص های انتخاب