تجزیه پایداری عملکرد دانه در اکوتیپ های مختلف شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) با استفاده از رگرسیون ابرهارت- راسل و سایر روش های تک متغیره

         با توجه به اهمیت بالای گیاه شنبلیله از لحاظ ارزش غذایی و دارویی، دستیابی به ژنوتیپ­های با عملکرد بالا، ضروری به نظر می­رسد. عملکرد دانه یک صفت کمی است که تحت تاثیر اثر متقابل ژنوتیپ و محیط می­باشد. با هدف ارزیابی پایداری و سازگاری شش اکوتیپ شنبلیله از لحاظ عملکرد دانه، آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی پژوهشکده فنآوری تولیدات گیاهی دانشگاه شهید باهنر کرمان در جیرفت در سه سال زراعی (۱۳۹۲- ۱۳۹۰) انجام شد. اکوتیپ­های کرمان، کردستان، مازندران، ایلام، کهگیلویه و اصفهان در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار، در محیط­های مختلف شامل سه سطح سولفات آهن، سه سطح سولفات روی و سه دور آبیاری بررسی شدند. نتایج تجزیه وایانس مرکب برای عملکرد دانه نشان­دهنده معنی­داری اثر متقابل اکوتیپ در محیط بود. به منظور بررسی پایداری عملکرد از روش رگرسیون ابرهارت و راسل و پارامترهای تک­متغیره شامل اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، واریانس محیطی (S۲i) و ضریب تنوع ژنوتیپی (CVi) استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه پایداری بر مبنای ضریب رگرسیون خطی و میانگین مربعات انحراف از خط رگرسیون، اکوتیپ­ کردستان با عملکرد بالاتر از میانگین، ضریب رگرسیون خطی نزدیک به یک و کمترین انحراف، پایدارترین اکوتیپ پرمحصول شناسایی شد و اکوتیپ کرمان با ضریب رگرسیون خطی بالاتر از واحد، بالاترین عملکرد و بیشترین انحراف، به­عنوان ناپایدارترین اکوتیپ تشخیص داده شد. بر مبنای سایر پارامترهای پایداری محاسبه شده نیز کرمان به­عنوان ناپایدارترین و اکوتیپ­های کردستان و مازندران، به­عنوان پایدارترین اکوتیپ­ها شناسایی شدند. اکوتیپ ایلام سازگاری عمومی ضعیف و اکوتیپ اصفهان سازگاری خصوصی به محیط­های ضعیف نشان داد.  

کلیدواژه ها:

Adaptation ، Eberhart-Russel regression ، Fenugreek ، Interaction effect ، Stability analysis ، اثر متقابل ، تجزیه پایداری ، رگرسیون ابرهارت- راسل ، سازگاری ، شنبلیله