بررسی تاثیر سرمایه انسانی بر رابطه آلودگی محیط زیست و رشد اقتصادی در کشورهای حوزه منا

زمینه و هدف: مدل رشد اقتصادی می تواند اثرات مستقیم و غیرمستقیم سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی را بررسی کند. ازجمله عوامل غیرمستقیم می توان به اثر آلودگی محیط زیست را نام برد؛ اما در این بین نباید از محدودیت های پیش روی طرفداران این نظریه همچون میزان تاثیرگذاری به کارگیری سرمایه انسانی در جهت کاهش آلودگی محیط زیستی و نیل به اهداف و سیاست گذاری های مشابه با اقتصادهای توسعه یافته غافل ماند؛ بنابراین هدف این پژوهش، بررسی تاثیر سرمایه انسانی بر رابطه مورد تاکید کوزنتس یعنی رابطه آستانه ای آلودگی محیط زیست و رشد اقتصادی است. روش بررسی: برای دستیابی به اهداف تحقیق، از روش گشتاورهای تعمیم یافته یا پانل پویا (GMM) با استفاده از اطلاعات ۱۴ کشور حوزه منا برای دوره زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶ استفاده شده است. یافته ها: رابطه آلودگی محیط زیست (انتشار CO۲) و رشد اقتصادی غیرخطی بوده و فرضیه منحنی کوزنتس در مجموعه منتخب تحقیق، موید وجود یک رابطه معکوس U شکل بین رشد اقتصادی و انتشار آلودگی است. هرچه سرمایه انسانی با سطح کنونی انتشار گازهای گلخانه ای در کشورهای منتخب بیشتر شود، رشد اقتصادی افزایش خواهد یافت. نتیجه گیری: افزایش رشد ناشی از انباشت سرمایه انسانی، می تواند نقش تعدیل کننده ای بر رابطه منفی آلودگی محیط زیست و رشد اقتصادی مجموعه منتخب تحقیق داشته باشد. با افزایش سرمایه انسانی در هر سطحی از آلودگی زیست محیطی، نقطه آستانه ای رابطه منفی آلودگی زیست محیطی و رشد اقتصادی به تعویق می افتد. به عبارتی هرچه توسعه دانش محور و مبتنی بر سرمایه انسانی افزایش یابد، رابطه منفی آلودگی محیط زیست با رشد اقتصادی تعدیل می شود

کلیدواژه ها:

سرمایه انسانی ، آلودگی محیط زیست ، رشد اقتصادی