بررسی آنومالی آرسنیک و منشا های احتمالی آن در آب زیرزمینی محدوده مطالعاتی مراغه

زمینه و هدف: آرسنیک به صورت طبیعی در خاک و آب یافت می شود و نیز در نگهدارنده های چوب، علف کش ها و سایر ترکیبات کشاورزی استفاده می شود. همچنین ممکن است در محیط، از معادن یا صنایع تصفیه ای آزاد شود، این ماده حداکثر خطر ایجاد سرطان را دارد. هدف از این تحقیق، ارزیابی خصوصیات هیدروژئوشیمیایی سیستم آب زیرزمینی محدوده مطالعاتی مراغه شامل کاتیون ها، آنیون ها، کل مواد جامد محلول، هدایت الکتریکی، pH و فلزات سنگین (آرسنیک، آهن و منگنز) و بررسی روابط آماری بین پارامترهای یادشده و منابع احتمالی آلودگی است. روش بررسی: به منظور اجرای برنامه پایش منابع آب زیرزمینی و بررسی فرایندهای کنترل کننده و تعیین منشا کاتیون ها و آنیون های آب زیرزمینی این آبخوان از ۳۴ حلقه چاه در تیرماه ۱۳۹۳ و اردیبهشت ماه ۱۳۹۴ نمونه برداری شد و به آزمایشگاه مرکز پژوهش­های کاربردی سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور (البرز) ارسال شد. درنهایت تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار۸۲ SPSS و آزمون ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی چند متغیره انجام یافت. یافته ها: نتایج نشان می دهد که فرایندهای انحلال کانی، افزایش تبخیر از آبخوان، نفوذ آب شور در دشت عجب­شیر، آب برگشتی کشاورزی، وضعیت زمین شناسی منطقه و تاثیر پساب­های صنعتی از عوامل کنترل کننده ترکیب شیمیایی آب سطحی و زیرزمینی در محدوده مطالعاتی می باشند. بحث و نتیجه گیری: غلظت آرسنیک در استاندارد سازمان بهداشت جهانی ۱۰ میکروگرم در لیتر بیان شده درصورتی که بیشینه غلظت آرسنیک در محدوده مطالعاتی۵/۳۰۸ میکروگرم بر لیتر و میانگین غلظت آن ۴۴ میکروگرم بر لیتر هست. با توجه به نتایج حاصل می­توان گفت منشاهای احتمالی آرسنیک می­تواند پساب صنایع واقع در شهرک های صنعتی مراغه و بناب، فعالیت های کشاورزی (استفاده از سموم و حشره کش ها) و عوامل زمین شناسی (وجود سازند شمشک)، سنگ ها و رسوبات حاصل از فرسایش این سنگ ها و معادن زغال سنگ (خرما زرد) باشد.

کلیدواژه ها:

آلودگی آب زیرزمینی ، آرسنیک ، ضریب همبستگی پیرسون ، تحلیل عاملی