شناسایی و بررسی فراوانی و تنوع ماکروبنتوزهای رودخانه شاپور در استان فارس

اهمیت ماکروبنتوزها نه تنها به ­دلیل حضور آن ها در زنجیره غذایی می باشد، بلکه وجود یا نبود برخی از گونه های کف ­زی نشان دهنده کیفیت آب ازنظر میزان آلودگی می باشد. در تحقیق حاضر ماکروبنتوزهای رودخانه شاپور استان فارس طی یک دوره یک ساله از آبان سال ۱۳۹۰ تا آذرسال ۱۳۹۱ در ۶ ایستگاه در ۴ فصل مورد بررسی قرار گرفت. جهت نمونه برداری از ماکروبنتوزها در ماه دوم هر فصل از نمونه بردار سوربر و اکمن استفاده شد. پس از شناسایی ماکروبنتوزها با استفاده از کلیدهای شناسایی، فراوانی آن ها در فصول مختلف مورد بررسی قرار گرفت. میزان اکسیژن، دما، pH در زمان نمونه­ برداری ماکروبنتوزها نیز اندازه­ گیری شد. در این تحقیق تعداد ۶ گروه از ماکروبنتوزها شامل یک روزه ها (Ephemeroptera)، دوبالان (Diptera)، بال­ موداران (Trichoptera)، شکم ­پایان (Gasteropoda)، بهاره­ مانندها (Plecoptera)، سنجاقک ها (Odonata) در تمام ایستگاه ها شناسایی شدند. مقایسه میزان فراوانی گروه های مختلف نشان داد که بیش­ ترین تعداد گونه های شناسایی شده متعلق به راسته یک روزه ها (Ephemeroptera) با ۵۱ درصد بوده و بعد از آن به­ ترتیب راسته دوبالان (Diptera) با ۲۳ درصد، بال ­موداران (Trichoptera) با ۱۸/۵%، شکم ­پایان (Gasteropoda) با ۲/۵%، بهاره مانندها (Plecoptera) با ۲/۵% و سنجاقک ها (Odonata) با ۲/۳% قرار داشتند. میزان فراوانی ماکروبنتوزها در فصل بهار (۸۳۰۰ عدد در مترمربع) بیش ­تر از سایر فصول بود و کم­ ترین میزان در فصل پاییز (۳۶۵۰ عدد در مترمربع) مشاهده شد. اکسیژن محلول فقط در دو فصل بهار و زمستان اختلاف معنی دار داشت (۰/۰۵>p) و بالاترین مقدار (۸/۳ میلی گرم در لیتر) در زمستان ثبت شد. درجه حرارت بین چهارفصل بهار، تابستان، پائیز و زمستان اختلاف دار معنی دار نشان داد (۰/۰۵>p). بالاترین مقدار pH در فصل تابستان ثبت شد که با سایر فصول اختلاف معنی دار داشت (۰/۰۵>p). درخصوص شاخص های تنوع، بیش ­ترین و کم­ ترین میزان تنوع شانون در پاییز (۱/۹۹۹) و بهار (۱/۷۰۶)، بیش ­ترین و کم ­ترین میزان غالبیت سیمپسون به ­ترتیب در بهار (۰/۳۸) و پاییز (۰/۲۹) و بیش ­ترین میزان یکنواختی کامارگو در پاییز (۰/۵۳۸) و کم ­ترین میزان آن در بهار (۰/۴۲۳) اندازه گیری شد. نتایج این تحقیق نشان دادند که یک روزه ها درمجموع ۱۲ ماه بررسی بالاترین فراوانی را در مقایسه با سایر گونه ها داشتند.

کلیدواژه ها:

ماکروبنتوز ، رودخانه شاپور ، تنوع زیستی ، فراوانی