عدم قطعیت در فراداستان «شب ممکن»

مطرح شدن اصل عدم قطعیت هایزنبرگ در فیزیک، جهان بینی انسان را به هستی و حتی خود انسان تغییر داد. به تبع آن، «واقعیت» بازتعریف شد و «زبان» به عنوان واسطه و برسازنده واقعیت، به جایگاه ویژه ای دست یافت. بازتاب این اندیشه در ادبیات، موجد نوع (ژانر) جدیدی در ادبیات داستانی است که خودآگاهانه توجه مخاطب را به وضع ساختگی اش جلب می کند تا از این راه پرسش هایی را درباره رابطه داستان و واقعیت مطرح سازد. این داستان ها «فراداستان» نام دارند و علاوه بر تاثیر ماهوی ای که از اصل عدم قطعیت گرفته اند، در بهره گیری از تکنیک های داستانی نیز بازتابگر این اصل اند. اتصال کوتاه، تناقض، جایگشت، زیاده روی، عدم تناهی، ساختار تودرتو، تعدد راوی، راوی غیرقابل اعتماد، پیوند دوگانه، غیاب، فرجام چندگانه و نامعین، تکنیک های داستانی ای هستند که از اصل عدم قطعیت تاثیر گرفته اند. شب ممکن رمانی فراداستانی از محمدحسن شهسواری است که به خوبی توانسته از تمهیدات پسامدرنیستی برای ایجاد عدم قطعیت در داستان بهره جوید. در این نوشتار، جلوه های عدم قطعیت در رمان شب ممکن بررسی شده و از این رهگذر، شیوه های متفاوت ایجاد عدم قطعیت در فراداستان معرفی شده است.

کلیدواژه ها:

فراداستان ، عدم قطعیت ، پسامدرنیسم ، زبان ، واقعیت ، شب ممکن ، شهسواری