پژوهشی بر نمادهای مشروعیت در سنگ نگاره های ساسانی

اساس شکل گیری، دوام و بقای حکومت ها از آغاز تاکنون به جایگاه و پشتیبانی مردم بستگی دارد که در اصطلاح بدان مشروعیت گفته می شود. مشروعیت در حکومت بر اصولی خاص است که ریشه در سنت و باور فرهنگی مردمان آن سرزمیندارد. ساسانیان به عنوان یکی از حکومت های مهم دورانی اریخی از همان بدو تاسیس از وی اردشیر پاپکان پایه خود را بر اساس اصول دین زرتشتی گذاشتند و دین و سیاست را به عنوان ارکان لاینفک یکدیگر برشمردند. شاهان ساسانی مشروعیت شان را براساس فره، یک عنصر مذهبی، پایه گذاری کردند و حکمرانی، جایگاه و اقتدار خود را بر اساس ارتباط شاه با خدا قرار داده بودند. جایگاهی که اهورامزدا بدان ها ودیعه داده و سعی داشتند به مردم القا کنند که دستورها و افعال شاه همان خواست و اراده اهوارامزداست. بررسی سنگ نگاره های دوره ساسانیدر راستایبررسی عناصر مشروعیت در این دوره ضرورتی است که تاکنون به طور مستقل و مبسوط به آن پرداخته نشده است. در این پژوهش سعی بر آن است تا با مدد از شواهدباستان شناختی و قرائن تاریخی این مهم مطالعه شود. برای تامین این منظور، نقوش و نشان های نمادین موجود در سنگ نگاره های دوره ساسانی که در محدوده ی جغرافیایی ایران امروز قرار دارند، شناسایی گردیده و به دقت مطالعه شده اند. نتایج حاصل از این پژوهش آشکارا نشان می دهد که غالب نقوش سنگ نگاره های دو ساسانی ریشه مذهبی دارند و تعدادی هم چون تاج شاهان ساسانی در اشکال متنوع در جای خود معرف یکی از ایزدان به شمار می رود. نقوش نمادین و نشان های غیرمذهبی نیز عمدتا معرف موضوعاتی چون پیروزی، اسارت و احترام دشمن، نماد قدرت و عظمت شاهنشاهی است که همه به نوعی در راستای نشان دادن مشروعیت شاه ساسانی است.

کلیدواژه ها:

ساسانی ، سنگ نگاره ، مطالعات باستان شناختی ، نقوش نمادین ، نشان های ویژه