شناسایی عوامل محدود کننده تولید ارقام محلی برنج در منطقه ساری

تخمین خلاء عملکرد برنج برای دانستن امکان رسیدن به عملکرد بالاتر و برنامه ریزی های مناسب، ضرورت دارد؛ از این رو، این پژوهش با هدف شناسایی عوامل محدود کننده تولید ارقام بومی برنج انجام شد. تمامی عملیات مدیریتی انجام شده از مرحله تهیه بستر بذر تا برداشت، در ۱۰۰ مزرعه ارقام محلی برنج به صورت پیمایشی و از طریق مطالعات میدانی در منطقه ساری، طی سال های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ ثبت شد. نتایج نشان داد که در مدل تحلیل مقایسه کارکرد (CPA)، عملکرد واقعی مزرعه و پتانسیل عملکرد محاسبه شده با مدل، به ترتیب ۴۴۹۱ و ۵۷۰۳ کیلوگرم در هکتار و میزان خلاء عملکرد، ۱۲۱۲ کیلوگرم در هکتار بود. میزان خلاء عملکرد مربوط به متغیر تعداد دفعات مصرف سرک، ۳۲۴ کیلوگرم در هکتار و معادل ۲۷ درصد از کل خلاء عملکرد برآورد شد. همچنین میزان خلاء عملکرد مربوط به آخرین سال از کاشت بقولات، ۲۱۸ کیلوگرم در هکتار معادل ۱۸ درصد از کل تغییر عملکرد بود. از ۱۰ متغیر وارد شده در مدل CPA، سهم متغیرهای مصرف کود سرک، تعداد دفعات مصرف سرک و محلول پاشی، ۴۴۴ کیلوگرم در هکتار، معادل ۳۷ درصد از کل خلاء عملکرد بود که مقدار قابل توجهی داشت و با تغذیه مناسب و رعایت تناوب زراعی صحیح در اراضی شالیزاری می توان به پتانسیل عملکرد رسید. طبق یافته های تابع خط مرزی (BLF)، میانگین عملکرد بر اساس حد بهینه ۱۲ متغیر مورد بررسی، ۵۳۶۹ کیلوگرم در هکتار با خلاء عملکرد ۸۸۱ کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد نسبی و خلا عملکرد نسبی برای ۱۲ متغیر مورد بررسی، به ترتیب ۶۴/۸۳ و ۳۵/۱۶ درصد به دست آمد. بر اساس یافته ها می توان بیان کرد که دقت مدل تولید در هر دو روش مناسب بود و می تواند برای برآورد میزان خلاء عملکرد و تعیین سهم هر یک از عوامل محدود کننده عملکرد به کار گرفته شود.

کلیدواژه ها:

پتانسیل عملکرد ، خلاء نسبی ، عملکرد نسبی ، عملکرد واقعی ، مدیریت زراعی