اخلاق در پژوهش: اعتباریابی مدل عوامل موثر بر سوءرفتار پژوهشی در تحقیقات علوم پزشکی ایران

زمینه: دست یافتن به مدلی جامع از روابط تاییدشده و بر اساس داده­های واقعی آزمون شده، می تواند به درک و تبیین بهتر عوامل زمینه­ساز سوءرفتار پژوهشی کمک کند. هدف این پژوهش، اعتباریابی مدل عوامل موثر بر سوءرفتار پژوهشی در تحقیقات علوم پزشکی ایران است. روش: این یک پژوهش توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری را مدیران پژوهشی و اجرائی، اعضاء و کارشناسان کمیته های اخلاق در پژوهش، کارشناسان پژوهشی، سردبیران مجله های علوم پزشکی، اعضای هیئت علمی و دانشجویان در دانشگاه­ها و مراکز علوم پزشکی و وزارت­ بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران تشکیل دادند. با استفاده از نمونه­گیری در دسترس، تعداد ۲۶۴ نفر به پرسشنامه­های ساخته­شده از مدل پژوهش پاسخ دادند. داده­ها در قالب روش الگوسازی معادلات ساختاری و توسط نرم­افزار AMOS تجزیه و تحلیل شدند. یافته­ها: نتایج الگوی اندازه­گیری نشان دادند که ساختار سیزده عاملی این مدل از نظر شاخص­های نیکویی برازش دارای برازندگی قابل قبولی هستند. نتایج همه شاخص های مربوط به برازش الگوی ساختاری نشان دادند مدل از برازش مناسبی برخوردار است. از ۲۲ رابطه نظری میان عوامل موثر بر سوءرفتار پژوهشی درون مدل، ۱۴ رابطه تایید شدند. نتیجه­گیری: مدل پیشنهادی از تبیین قابل قبولی برای روابط میان عوامل موثر بر سوءرفتار پژوهشی برخوردار است و می­تواند تاثیرات میان عوامل موجود در سطوح کلان، میانی و خرد نظام­های پژوهش را رصد کند.

کلیدواژه ها:

Model validation ، Research misconduct ، Research system ، Medical sciences ، Research ethics ، اعتباریابی مدل ، سوءرفتار پژوهشی ، نظام پژوهش ، علوم پزشکی ، اخلاق در پژوهش