تاملی در عنصر «قصد» در قوانین کیفری؛ سوءنیت خاص یا انگیزه؟

در قوانین جزایی، گاهی دیده می شود که قانون گذار برای ارتکاب یک جرم، داشتن قصد خاصی را لازم دانسته اما در متن قانون به ذکر واژه «قصد» یا امثال آن بسنده نموده است. مثلا در ماده ۵۱۱ ق.م.ا.ت. مقرر شده است:«هر کس به قصد بر هم زدن امنیت کشور و تشویق اذهان عمومی تهدید به بمب گذاری هواپیما، کشتی و وسایل نقلیه عمومی نماید ... به شش ماه تا دو سال حبس محکوم می گردد.» همین مسئله موجب بروز اختلاف بین حقوق دانان شده است که منظور از «قصد» به کار رفته در چنین موادی، سوءنیت خاص است یا انگیزه؟ این مسئله می تواند در مجرم شناخته شدن یا نشدن یک متهم اثر حیاتی داشته باشد. در این نوشتار با ارائه معیاری نوین و کاربردی چنین نتیجه گرفته شده که «قصد» به کار رفته در این مواد در واقع همان انگیزه است. مقاله حاضر با استفاده از منابع کتابخانه ای و بررسی منابع موجود با روش توصیفی – تحلیلی نگاشته شده است. این مقاله در سه بخش ارائه می شود؛ در بخش اول به تعریف مفاهیم سوءنیت خاص و انگیزه و پرداخته و تفاوت این مفاهیم با یکدیگر ذکر می شود و در بخش دوم، نظرات مختلف در این باب بررسی شده و معیار نگارنده ارائه خواهد شد. سرانجام در بخش سوم، به بررسی آثار و اهمیت های عملی این اختلاف پرداخته خواهد شد.

کلیدواژه ها:

قصد ، سوءنیت خاص ، انگیزه ، عنصر معنوی ، حقوق جزا