ارائه راه بردهای فنی در مکان یابی نقاط مناسب به منظور برداشت رسوبات رودخانه ای

از آن جایی که در زمان وقوع سیلاب، فرسایش کناره ها و بستر رودخانه خررود واقع در استان قزوین و انتقال رسوب در آن شدید می با شد، لذا در این پژوهش چگونگی توزیع رسوبات در بخش های مختلف رودخانه و به دنبال آن ارائه برنامه مشخص برای برداشت مصالح رودخانه ای مورد مطالعه قرارگرفت. بدین منظور، پس از تهیه اطلاعات پایه مورد نیاز و اطلاعات مربوط به مواد رسوبی و دانه بندی رسوبات معلق و بستر رودخانه ، با استفاده از مدل HEC-RAS، آورد رسوبی رودخانه و نحوه توزیع آن در طول مسیر رودخانه مورد بررسی قرار گرفت. به طوری که پس از واسنجی مدل، رابطه Yang به عنوان مناسب ترین رابطه برآورد دبی رسوب شناسایی شد. براین اساس حجم متوسط رسوب خروجی از این رودخانه ۱.۷۵ میلیون تن در سال برآورد شد. در نهایت با استخراج میزان تغییرات در تراز کف هر یک از مقاطع رودخانه، میزان رسوب عبوری طی دوره شبیه سازی ۳۷ساله محاسبه شد و مطابق با روند تغییرات رسوب گذاری در رودخانه، مناسب ترین دوره زمانی برداشت رسوب از این رودخانه ماه های دی تا اردیبهشت توصیه شد. براساس نتایج حاصل از شبیه سازی، متوسط عمق برداشت رسوب از این رودخانه حدود ۴۰ سانتی متر برآورد شد. با توجه به نتایج مدل و براساس روند تغییرات منحنی رسوب گذاری در طول رودخانه، مناسب ترین مناطق برای برداشت رسوبات در طول مسیر رودخانه قابل شناسایی می باشند. بخش هایی از منحنی تغییرات رسوب گذاری رودخانه که شیب منحنی در آن افقی می شود، به عنوان مناسب ترین محدوده برای برداشت رسوبات توصیه شد. هم چنین، از آن جائی که مقادیر حجم آورد رسوب در هر یک از مقاطع عرضی رودخانه محاسبه شد، براساس حداکثر عمق مجاز برداشت مصالح و هم چنین، در نظرگرفتن عرض رودخانه و حریم مربوط به آن، طول و کروکی محل برداشت در بازه های مختلف رودخانه در محیط ArcGIS  شناسایی شد. ضمنا با تحلیل آماری صورت گرفته، مشخص شد که مدل هیدرولیکیHEC-RAS ، حدود ۶۳ درصد قضاوت های مهندسی اولیه انجام شده برای برداشت رسوبات را پوشش می دهد.

کلیدواژه ها:

رسوب ، شبیه سازی ، برداشت شن ، مدل ریاضی ، HEC-RAS ، ‎ ArcGIS